terminów gramatycznych online
akcent nieruchomy
Język: polski
Geneza: zob. akcent
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Słownik, tom V (Nie-Ó): Dor/1958–1969
Akcent swobodny nieruchomy, gdy jego miejsce w obrębie paradygmatu jest stałe, tzn. gdy pada we wszystkich formach fleksyjnych danego wyrazu na jedną i tę samą sylabę tego samego morfemu
Cytaty
Jest to więc już przejście do akcentu fleksyjnie, znaczeniowo nieruchomego.
Natomiast między niemi, na pasie od Sulęczyna do Przodkowa, wprawdzie już zasadniczo akcent nieruchomy (na zgłosce pierwszej, rzadziej na przedostatniej), ale z zachowaniem np. resztek oksytonów [...].
Natomiast bardzo wiele cech, mniej lub więcej specyficznie polskich: nieruchomy i bezbarwny akcent, równie bezbarwny iloczas, wstępne zwarcie krtani, silne zbiegi spółgłoskowe (krwawy, krnąbrny brnąć, skrwawić, wstrząsnąć, westchnąć, grzbiet, st. wezkwtło ‘zakwitnęło’, pchnąć, uszczknąć, móżdżku, tkwić....), zniknięcie dawnej tendencji słowiańskiej do otwartych zgłosek, nowo powstałe afrykaty, spalatalizowane spółgłoski i spiranty (ć dź, cz dż.... ń b'.... rz....) — toby były może ważniejsze rysy polskie.
Nieruchomy -omi «nieporuszający się, niewykonujący żadnych ruchów, będący w bezruchu»: [...] ∆ Akcent nieruchomy «akcent padający zawsze na tę samą sylabę: pierwszą, ostatnią sylabę wyrazu albo inną, stale jednakowo odległą od jego końca»: Według [...] hipotezy inicjalnej, dawny prasłowiański akcent swobodny i ruchomy (stadium I) przekształcił się w nieruchomy akcent inicjalny, przypuszczalnie z akcentem pobocznym na przedostatniej zgłosce wyrazów więcej niż trzyzgłoskowych (stadium II); z tego dopiero systemu rozwinął się nasz dzisiejszy akcent nieruchomy paroksytoniczny [...] wyrazowy (stadium III). Pam. Lit. 1950, s. 436. [...]. // L pod ruchomy.