akcent wzmocnienie sylaby

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sty/1675
• Nał/1774
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Rozp/1830
• Br/1848
• Such/1849
• Ryk/1850
• Łaz/1861
• Malin/1869
• Oż/1883
• KarłT/1885
• Uchw.AU/1891
• Kr/1897
• Lor/1907
• Kr/1917
• Łoś/1918
• PolTerm/1921
• Król/1922
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Szob/1923
• ZwO/1924
• Gaert/1927
• Gos/1939
• Kl/1939
• Kor/1961

Trzecie [e] bywa ákcentem náznáczone i otwártemi ustmi rubo wymawiáne, bo jest Verbum jako Cioè to jest.

Nauka pokazująca, ile czasu łożyć trzeba na wymówienie zgłosek jakiego wyrazu, zowie się Iloczasem. Nauka ta należy do wymawiania, bo składa znaczną część harmonii, gdy jéj prawidła będą zachowane. Kładziemy tu ważniejsze, zachowując sobie na końcu grammatyki obszérniejszy wykład o iloczasie polskim, gdzie téż wskażemy różnicę między tymże iloczasem, a przyciskiem czyli akcentem, który lubo w językach starożytnych jak np.: greckim i łacińskim nie ma wpływu na iloczas, w polskim jednakże równie jak w innych żyjących językach stanowi długość samogłoski na którą pada.

[…] Wyrazy obce nie podlegają tym prawidłom, gdyż inaczéj straciłyby swój akcent, który świętszym jest nad martwe znaki na papiérze; zresztą nie wymawianie do pisowni, ale pisownia do wymawiania stosować się powinna.

W czeskich np. słowach praca, pracował, pracowity, akcent jest zawsze na syllabie pra.

Głoski te przestały być podstawami syllab; — nie opiera się na nich akcent mowy polegający na tonie i czasie.

Piérwszy bowiem wymawia się zawsze z przyciskiem, czyli ma akcent nad sobą; drugi, jak wszystkie początkowe syllaby wyrazów, wymawia się z lekka bez mocniejszego wybijania czyli akcentu [...]

Koło Krakowa słychać przycisk (akcent) na trzeciéj z końca zgłosce.

A [...] Ma piérwsze długie brzmienie: [...] 2. gdy zostaje pod akcentem.

Jak i gdy nie jest pod akcentem: foreign, obcy; foreigner, cudzoziemiec; forfeit, stracić [...].

Rzeczowniki i przymiotniki dwuzgłoskowe mają akcent na piérwszéj zgłosce.

Słowa jednozgłoskowe zakończone na spółgłoskę mającą przed sobą jednę tylko samogłoskę, tudzież wielozgłoskowe z tem samem zakończeniem, w których akcent przypada na ostatnią zgłoskę, podwajają końcową spółgłoskę: to stop, zatrzymać; I stopped, zatrzymałem; to permit, pozwolić; he permitted, pozwolił.

Przyimki zakończone na spółgłoskę przybierają e przed zaimkami mnie, mną, i przenoszą akcent na tę przybyłą samogłoskę, jak gdyby się z niemi zrastały […].

To twierdzenie, że w polskim i starosłowiańskim nie może być mowy obecnie o samogłoskach długich i krótkich, popierám jeszcze tym spostrzeżeniem, że języki, które dwójki kontrahowane przemieniają częstokroć w krótkie samogłoski, albo które pomimo jistnieniá samogłosek długich i krótkich dały przewágę w wymáwianiu nad jiloczasem przygłosowi, tj. akcentowi [...].

[...] Mowa ludzká bez przygłosu byłaby martwą, bez życiá, dlá tego ze znanych nám języków nie ma ani jednego bez przygłosu. Gramatyka łacińská nazywá tak sám przygłos, jako i jego znamię, kładące się zwykle nad samogłoskami, akcentem; my byśmy znamię przygłosu mogli nazwać przygłoską, tak jak nazywámy znak głosu lub brzmieniá, czyli literę, głoską [...].

Innemu badaczowi to brzmienie nie podobało się rażące, radził jiloczas przenieść na 3cią głosówkę w te słowa: „Leć nacisk (akcent) nie należy kłaść po mazursku na przedostatniej zgłosce, np. par-tȳja, Francȳj-a, komisȳ-ja, ale jak w jinnych słowach obcych a spolszczonych, (gramātika fīzyka, Cȳcero) na trzeciej z końca zgłosce".

[Dopisek Ad. A. Kryńskiego do hasła Accent Przygłos] Na oznaczenie akcentu zamiast wyrazu przygłos uważałbym za właściwszy i zrozumialszy n a c i s k lub p r z y c i s k; znane bowiem są w mowie naszéj wyrażenia odpowiednie: mówić co z naciskiem lub z przyciskiem, położyć na co nacisk. Utworzony od każdego z tych rzeczowników przymiotnik: n a c i s k a n y lub p r z y c i s k a n y (np. zgłoska naciskana) jest zrozumialszy…. Każdy prócz tego niewygodny jest w zestawieniu z wyrazem zgłoska (zgłoska przygłosowa, lub zgłoska przygłośna). Nadto przygłos (akcent) nie harmonizowałby znaczeniowo z innymi podobnéj postaci, jak: nagłos (anlaut), pogłos (auslaut), ani téż z przegłosem (ablaut) i in.

Lud bowiem wymawia po dawnemu M a-ry-ja, lita-ni-ja, z akcentem na y, i, w wymowie zaś klas wykształconych y i i znika, lub też zatarło się zupełnie.

Przyswojone z łacińskiego i greckiego, tam i u nas męskie mają — y: akcenty, terminy, dialekty, periody, konwenty, konwikty, tytuły.

W "RodziniePołanieckich" kiedy prof. Waskowski nazywa młodego Połanieckiego Arją, Pławicki poprawia go, wymieniając nazwę herbu Połanieckich»Ozorja«, popełniając przytem kilka błędów: wymawia s między samogłoskami jako z, akcent przenosi na środkowe o i z dwu ostatnich zgłosek: -ryja tworzy jedną.

Akcent: przycisk i ton.

Akcenty. [...] Wzmocnienie głosu na pewnej zgłosce nazywamy przyciskiem. [...] Znaczenie wyrazu w wielu wypadkach zawisło od tonu, w jakim je wymawiamy, zależnie od naszego psychicznego stanu w danej chwili [...] Nie tylko rodzaj zabarwienia głosu, ale i długość przycisku odgrywa ważną rolę [...] Wreszcie należy wspomnieć o akcentowaniu wyrazów, na które autor szczególniejszą zwraca uwagę: „Mogłem być czemś - jestem niczem”!

Ale napewno słowacki jest na Podhalu akcent i mnóstwo odosobnionych form [...].

Og.-pol. ė naogół tego samego jest pochodzenia, co w języku literackim: powstało z prasł. e ě w zgłoskach zamkniętych dźwięczną, ze ściągnięć, w zależności od dawnego akcentu, z yr ir, dialektycznie też z y i przed ł l, o czem w § 5 I 2.

Inny taki ślad to zachowanie długiej (akutowej) w zgłosce zamkniętej poprzyciskowej (p. § 16, f); a także wogóle rozwój iloczasu stoi w najściślejszym związku z akcentem, tak że polszczyzna wraz z archaicznemi swemi na punkcie iloczasu i akcentu narzeczami kaszubsko-słowińskiemi przybywa jako ważne świadectwo do innych słowiańskich.

Ze studjów nad akc. słow. [...].

Akcent czyli przycisk (w portugalskim języku rzecz bardzo ważna) oznacza się w całej gramatyce literami czarnemi, w tekście brazylijskimi.

Niektóre wyrazy rodzime mają w języku starannym akcent na innej zgłosce niż przedostatnia.

Akcent. Wymawiając wyrazy więcejzgłoskowe, np. piłka, sobota, czytelnia, samorząd [...], stwierdzamy, że w każdym z nich jest jedna zgłoska mocniejsza od innych, co zależy od względnie większej siły wydechu, z jaką ją wymawiamy. Mówimy o tej zgłosce, że jest pod akcentem lub akcentowana.

AKCENT—ACCENTUL

In limba polonă se accentuiază penultima silabă, de ex.: ro-dzi-na, la-to, u-li-ca.

Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].

Terminologia. Litera vocalis nasalis — litera głoska przez nos, brevis — krótka, longa — długa, diphthongus — dwogłoska, kilkogłoska (właściwa), consonans — spółgłoska, łamogłoska, brzmiąca; syllaba — syllaba, spójka, accentus — akcent.

Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].

Terminologia. Litera vocalis brevis — głoska samogłoska, wokala krótka, longa — długa, [...], accentus — znamię, ton (t.. 3), przygłos (t. 3, przyp., s. 33), przygłoska (Układ, s. 138), akcent (Układ, s. 238).

Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].

Terminologia.Głosownia [...]; akcent, przycisk, ton, nagłos, śródgłos, wygłos.

Akcent 14, 18, 20, 21, 23, 26, 36, 37, 38, 39, 41, 42, 76.