terminów gramatycznych online
tryb
Geneza: niem. Trieb 'pęd, skłonność'
Tryb. Jest na ogół definiowany jako forma reprezentacji, czyli wykładnik "prawdziwościowej" postawy mówiącego względem wypowiadanej treści. Reprezentuje on modalny składnik semantycznej struktury zdania (modus).
Cytaty
Chiński, i pobratymcze jemu: Tamboj, Tonkini, Kochinchiny nie mają Grammatyki, jako złożone z wyrazów jednozgłoskowych, nieodmieniających się przez przypadki, osoby, rodzaje, liczby, stopnie, tryby, czasy i t. p. [...].
Sposób (tryb) jest względem na okoliczność, w jakiéj stan lub działanie się wysławia; np. spiéwać, spiéwaj, spiéwam, spiéwałbym, spiéwający.
O trybach (modi). Wyráz tryb, z niemieckiego ,,treiben,“ już od niepamiętnych czasów nabył w języku naszym práw obywatelstwa. Znaczenie jego opisuje Słownik Wileński Orgelbranda z r. 1857 za Lindem, jak następuje na str. 1723 łám 2gi. [...] 2. W gramatyce znaczy sposób, odcień sądu, wyrażany końcowemi odmianami słów, lub dodanemi do nich wyrazami: tryb oznajmujący, gdy mówiemy tylko, że coś było, jest lub będzie [...]. Tryb rozkazujący, gdy wymágámy po kim, aby co uczynił, po czym, aby się stało wedle naszéj chęci np. [...]. Tryb bezokoliczny, gdy oznaczámy bytność, czynność sposobem oderwanym bez względu na żádne okoliczności [...]. Tryb życzący, warunkowy, łączący w języku naszym nie mają włásnych ksztáłtów w zakończeniu słów, lecz urábiają się z oznajmującego przez dodanie właściwych wyrazów oznaczających warunek, łączenie lub życzenie [...].
Pięcioraki ten sposób wyrażenia bytu, stanu, czynności, podmiotu nazywamy trybami czyli sposobami, a odmianę zakończeń słowa dla wyrażenia tych pięciu sposobów nazywamy trybowaniem czyli odmianą przez tryby, sposoby.
II. Formy słowotwórcze: 1. ★bezokolicznik (infinitivus); 2. ★imiesłów (participium) [...]; 3. ★tryb (modus) oznacza stosunek czynności do rzeczywistości i woli mówiącego.
Tryb, p. czasowniki II 3.