Historical dictionary
of grammatical terms online

tryb

Language: polski
Etymology: niem. Trieb 'pęd, skłonność'
EJO 1999, 614 Contemporary definition

Tryb. Jest na ogół definiowany jako forma reprezentacji, czyli wykładnik "prawdziwościowej" postawy mówiącego względem wypowiadanej treści. Reprezentuje on modalny składnik semantycznej struktury zdania (modus).

Quotations

Słowa Bierne w Francuzkim Języku nie znajdują się, lecz zamiast ich czasują Francuzi słowo Être przez wszystkie Tryby i Czasy, dodając wszędzie Imiesłów Bierny tego słowa, które chcą wyrazić Bierne.

Cztery są Tryby w Czasowaniach Francuzkich [...]; Oznajmujący, Rozkazujący, Złączający i Bezokoliczny.

Verborum Modi. Słow tryby.

Bor/1830, p. 9 Definition

Tryby, są-to różne sposoby używania słowa, stosownie do okoliczności zachodzącej w mowie, a tych Trybów jest sześć: Oznajmujący, Warunkowy, Łączący, Życzący, Rozkazujący, Bez-okoliczny.

Czasowanie Słowa Być innemi sposobami. Czas teraźniejszy. z Przeczeniem Czasują się ogulnie słowa przez wszystkie Tryby i Czasy kładąc tylko przed słowami przysłowek nie. (Ja,) nie jestem [...] z Przyrostnią Odmienia się Czas teraźniejszy słowa być, takoż Czasy przeszłe wszystkich słów, tudzież Tryb Łączący i Życzący. Ja-m jest znany i t. d.

Przykład w którym się miesczą Tryb, Czas, Liczby, Osoby i Rodzaje.

Chiński, i pobratymcze jemu: Tamboj, Tonkini, Kochinchiny nie mają Grammatyki, jako złożone z wyrazów jednozgłoskowych, nieodmieniających się przez przypadki, osoby, rodzaje, liczby, stopnie, tryby, czasy i t. p. [...].

Jest pięć sposobów przez które słowa wyrażają działanie. Sposoby te zwane trybami, są następujące [...].

Co się tycze trybu rozkazującego (повелительное наклоненiе), ten się właściwie nie w zdaniach głównych, lecz przydanych dopełniających używa Obacz w §. 4. Uwagi o użyciu trybów w zdaniach przydanych.

Tryb jest to pewna odmiana słów, stósująca się do pewnych okoliczności, z jakiemi sąd czyli zdanie o rzeczach jest połączone. [...] Mamy ich [...] pięć: bezokoliczny, oznajmujący, warunkowy, łączący i rozkazujący.

Tryb słowa, jest pewien zbiór czasów niedokonanych i dokonanych. My Polacy zważając na zakończenie, mamy tylko trzy tryby: bezokoliczny, oznajmujący i rozkazujący; atoli zważając na łączenie się słowa z innemi okolicznościami, bezpiecznie możemy przyjąć tryb czwarty, a takim jest: tryb łączący.

W języku polskim rozróżniamy trzy tryby: 1. tryb oznajmujący; 2. tryb rozkazujący; 3. tryb przypuszczający.

Tryby. Według sposobu, w jaki wyrażamy czynność lub stan przedmiotu, rozróżniamy w języku polskim cztery tryby czyli sposoby.