terminów gramatycznych online
zdanie poboczne
Zob. zdanie podrzędne
Cytaty
Zdanie poboczne, zawiéra poboczne czyli pomniejsze okoliczności zdania głównego, najczęściéj zaś oznaczenie czasu lub przyczyny. Często ma w sobie podmiot inny, aniżeli się w zdaniu główném znajduje [...].
Cztéry są gatunki zdań pobocznych. 1. Zdanie pośrednie, służy do bliższego oznaczenia rzeczownika w zdaniu przedniém będącego, i może się z niém łączyć przez zaimek względny, np. człowiek, któregośmy wczoraj widzieli, umarł dziś rano […]. Zdanie poboczne, zawiéra poboczne czyli pomniejsze okoliczności zdania głównego, najczęściéj zaś oznaczenie czasu lub przyczyny. Często ma w sobie podmiot inny, aniżeli się w zdaniu główném znajduje [...]. Zdanie célowe, zawiéra cél, zamiar, skutek zdania głównego np. jémy, żebyśmy żyli […]. Zdanie przedmiotowe zawiéra bliższy przedmiot zdania głównego; zdanie zaś główne oznacza tu zawsze działanie umysłu np. widzenie, wiedzenie, wierzenie, twierdzenie […].
[…] To zaś zdanie, które samo przez się całkowitéj myśli nie wyraża, stanowi rozwinięcie jakiéj szczególnéj części zdania głównego i tylko razem z niém może być zrozumianém, nazywa się poboczném, podrzędném […].
[…] Zdanie główne razem z jedném lub kilku pobocznemi nazywa się złożoném […].
Zdanie poboczne oddziela się od głównego przecinkiem, a w środku kładzie się między przecinkami […].
Takie więc zdania, które służą do uzupełnienia myśli zdań innych, a same przez się żadnéj samoistnej i jasnéj myśli nie dają, nazywamy zdaniami pobocznemi (zależnemi albo podrzędnemi); tamte zaś od których one zależą, zdaniami głównemi.
Formy na ąc, dziś nieodmienne, niosąc, siedząc, czytając ,... używają się przysłówkowo (to jest bez różnicy rodzajów i liczb) w zdaniach pobocznych dla wyrażenia czynności współczesnej z czynnością zdania głównego: np. słucham mowy stojąc.
Poboczne, p. zdanie III.
III. Zdania ze względu na budowę: A. ★pojedyncze (proste): [...]. B. ★złożone: 1) części zdania złożonego: a) zdanie ★główne, np. Chłop sieje, b) zdanie ★poboczne: Chłop sieje, by w lecie zbierać plon.