of grammatical terms online
tryb oznajmujący
Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. W obrębie tej kategorii gramatycznej tryb oznajmujący jest jej członem nienacechowanym [...] funkcjonalnie i morfologicznie; formy tego trybu oznaczają zwykle czynność traktowaną jako rzeczywista.
Quotations
[...] w 1szej osobie liczby pojedyńczej, Czasu teraźniejszego lub przyszłego, Trybu oznajmującego, jako znam, powiem, umiem.
Uważałem nadto, iż prócz czterech Trybów dotąd wyrażanych, Bezokolicznego, Oznajmującego, Rozkazującego i Łączącego, są jeszcze w mowie naszej, Warunkowy i Życzący, a co dowiodłem w Przypiskach.
Gdy w zdaniu znajdują się słowa zmysłowe: widzę, słyszę, czuję, powoniam, smakuję, i t. d. lub umysłowe: twierdzę, wyobrażam, przeczę, sądzę, i t. p. twierdząc, mają po sobie tryb oznajmujący ze spójnikiem, że, jak, bo, a przecząc, mają słowo w trybie życzącym ze spójnikiem: żeby, jakby.
W słowach różne są odcienie sądu: raz tylko twierdzimy: że coś było, jest lub będzie; i to nazywa się po gramatycznemu mówić w sposobie (trybie) oznajmującym.
Piérwotnik .... Piérwiastek, (osoba trzecia liczby pojedynczéj, rodzaju męskiego, czasu przeszłego, trybu oznajmującego), słowa piérwotnego, niepochodnego.
Tryb czyli sposób oznajmujący wyraża rzeczywistą czynność podmiotu, t.j. taką czynność, która się przezeń odbywa w istotnéj rzeczywistości, bez żadnych zastrzeżeń, wątpliwości, zależności […].
§ 101. Tryby.
I) Stanisław bierze książkę do ręki i uczy się zadanej lekcji. [...]
I) Powiadamy, że coś dzieje się lub jest rzeczywiście, pewnie ― tryb oznajmujący.
II. Formy słowotwórcze: 1. ★bezokolicznik (infinitivus); 2. ★imiesłów (participium) [...]; 3. ★tryb (modus) oznacza stosunek czynności do rzeczywistości i woli mówiącego: a) ★orzekający (oznajmujący, indicativus).
Najczęściej używa się trybu oznajmującego, kiedy oznajmia się o czyjejś rzeczywistej czynności (stanie), np. czytam, pisałeś, rozmawiała, leżymy, chorowałyście, napiszą.