of grammatical terms online
czas
Czas. Kategoria gramatyczna czasownika, prymarnie wyrażająca stosunek czasowy momentu zdarzenia, o którym mowa w zdaniu, do chwili mówienia, sekundarnie używana także do wyrażenia modalności.
Quotations
[...] Wszystkie atoli te znaczeniá schodzą się s sobą, jakoby w punkcie centralnym, w ogólnym znaczeniu wyrazu, tak że pospolicie w mowie naszéj wyráz i słowo znaczą jedno i prawie to samo. Lecz w gramatyce słowo (verbum, rhema) służy za názwę naukową (terminus technicus), oznaczającą jednę s części mowy. Słowo tedy, jako názwa naukowá, oznaczá nám w gramatyce byt, jistnienie, stán, czynność lub bierność jakiéj jistoty w danym czasie [...]. Tak się rzecz má względem wszelkich jinnych słów w mowie ludzkiéj co do oznaczaniá czynności, stánu jistót w głównych trzech dobach czasu. Dlá tego téż nasz Mroziński i jinni za nim gramatycy nasi nazywają niby z niemiecka słowo czasownikiem (Zeitwort), chcąc w taki sposób wyróżnić gramatyczne znaczenie słowa od pospolitych jego znaczeń. Lecz wyraz czasownik byłby może stósowniejszym do oznaczeniá zegaru, (z niemieckiego Säger), niżeli do oznaczaniá naszego słowa, i nie oddaje wcale tego, co wyrażá niemieckie Zeitwort, chyba żebyśmy je dosłownie oddali czasosłowem [...]. Możná wpráwdzie zarzucić názwie słowo, jiż má tyle pospolitych znaczeń, aleć wyráz czas, jako názwa naukowá, co jinnego znaczy w gramatyce aniżeli w pospolitym używaniu tegoż wyrazu, a jednakże żádnemu jeszcze poważnemu gramatykowi nie przyszło na myśl usuwać naukowéj nazwy czas [...].
Czasy. Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.