Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

imiesłów czasu przeszłego

Język: polski

Cytaty

Dwa są Imiesłowy u Anglików, jákośmy w czasowaniach widzieli czasu térazniéjszégo, i przeszłégo. [...]

Imiesłów czasu przeszłégo w słowach foremnych kończących się na ed lub d, lub miasto d na t. [...] Kiedy w Polskim języku używamy Imiesłowów, usłyszawszy, ujrzawszy i tym podobnych w znaczeniu czynném, do Imiesłowa czasu przeszłégo Anglicy dodają having: w biérnym beeing, który osobliwie w wierszach ostatni prawie, a czasem i w prozie opuszcza się. n.p. Some few by temp'rance taught aproaching slow. To distant fate by easy journeys go. Mało jest tych, którzy przez wstrzemięźliwość z lekka się zbliżając, idą powolnym krokiem ku odległemu przeznaczeniu.

Przymiotniki zakończenia na ły dlatego mało słów tworzą; iż właściwie i pospolicie są same dawnemi imiesłowami czasu przeszłego.

Z jakich słów nie można tworzyć imiesłowów zmiennych czasu przeszłego? […] Ze słów nijakich, ponieważ imiesłowy czasu przeszłego wyrażają działanie bierne i zastępują znaczenie: Ten który jakiego działania doznawał […].

Tak np. wyrażenia który czytał, który napisał, nie mogą być zmienione, bo w polskim języku słowa czynne imiesłowów czasu przeszłego nie mają. [...] W rossyjskim języku słowa wszystkich gatunków (видовъ) mają imiesłowy czasu przeszłego np. читавшiй (który czytał), написавшiй (który napisał), шедшiй (który szedł) i t. p. W polskim zaś mają ten imiesłów tylko słowa wzmagalne (прiобрѣтательные глаголы), oraz niektóre nijakie np. spróchniały (od spróchnieć), osiwiały (od osiwieć).

Imiesłowy: [...]

Czasu przeszłego:

a) zaprzeszły: bywszy,

b) przeszły: był, -a, -o, (byly, -a, -e), c) bierny: byty, -a, -e, (przebyty, odbyty).

Tryb warukowy.

(urabia się z imiesłowu czasu przeszłego i z przybranki: by z odpowiednią końcówką osobową).