Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spółgłoska przybierająca miękka

Hasło w cytatach: miękka przybierająca, miękka przybierająca głoska, przybierająca głoska miękka, przybierająca miękka
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Imiesłów rodzajowany bierny (pisany): Mroz/1822
  • Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
  • Przypadkowanie rzeczownikow rodzaju nijakiego liczby pojedycznej: Mroz/1822
  • Przypadkowanie zakonczenia ę: Mroz/1822
  • Słownik, cz. I (A - O): SWil/1861
Definicja współczesna

zakończenie tematu

Cytaty

W pierwszych, przybierająca głoska może być twarda lub miękka, słowo, gorąco w drugich tylko miękka pole, słońce.

Twarda przybierająca głoska miękczy się i przybiera e; miękka przybiera u.

Miękka przybierająca głoska która nie jest literą należącą do Rzeczownika, ale mu jest przydaną, zamienia się w liczbie mnogiej na twardą, imię imienia, imiona; cielę cielęcia, cielęta.

Miękka lub zmiękczona przybierająca głoska która przybiera zgłoskę Imiesłowu biernego on, stoi najczęściej między dwoma grubemi samogłoskami, gonić goniony, palić palony i t. p. Chociaż więc podług prawidła formowania Imiesłowu biernego, przybierająca głoska powinna być miękką; położenie jej jednak wymaga, aby była twardą.

Cecha, y, lm. y, ż. [...] 6) = różnica jednéj, odmiany od drugiéj, Inne są cechy, oznaki wyrazów mających przybierające twarde, a inne znowu tych, których przybierającemiękkie (Żoch.).

[…] W starym języku miały w 2 p. rzeczowniki o miękkiéj przybierającéj końcówkę ę, która późniéj na e przeszła […], albo końcówkę ej (ostatnią dodawano niekiedy nawet po twardéj przybierającej), np. Już mi ledwie i duszę dostanie […].

[...] Gramatyk Kopczyński powstał przeciw temu nadużyciu, usłuchano głosu jego, zarzucono w języku książkowym, ale nie w ludowym końcówkę ów w rzeczownikach żeńskich, powrócono do tworzenia 2go p. l, m. na spółgłoskę przybierającą, ale tylko w tych rzeczownikach, w których przybierającą była twarda, tudzież w tych z przybierającą miękką, w które nie potrzeba było e wrzucać, np. praca, prac; wieża, wież; burza, burz [...]. Ale w rzeczownikach z miękką przybierającą, w które trzeba było między dwie spółgłoski wrzucać e, już nie powrócono do dawnego sposobu tworzenia 2go p. l. m. np. lutnia, lucien; studnia, studzien, lecz instynkt języka obrał sobie sposób, miękkie brzmienie spółgłoski przybierającéj zesamogłoskować na i [...].