terminów gramatycznych online
perintegracja
Geneza: łac. per 'przez, prze-' + intĕgrātĭo 'scalanie'
- Budowa wyrazów: Łoś II/1925
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik, tom VI (P-Prę): Dor/1958–1969
Perintegracja. Proces historycznojęzykowy polegający na przesunięciu granicy między dwoma morfemami, skutkiem czego powstaje nowy podział wyrazu na morfemy, różny od pierwotnego [...].
Cytaty
Jest to [...] przeniesienie sufiksu do rdzenia, t.j. wytworzył się taki sposób postrzegania budowy wyrazu, przy którym historyczny sufiks, czy też raczej dźwiękowa jego resztka, staje się składowym dźwiękiem morfemu głównego czyli rdzenia (syn, mać). Taki proces zachodzi niekiedy i w zakresie przedrostków (np. ob-u-ć dziś rozumie się jako o-bu-ć) i nazywa się perintegracją.
Nastąpił tu więc proces tak zwanej perintegracji, czyli coś wręcz odwrotnego do morfologicznej absorbcji (pierwsza polega na rozszerzeniu tematu kosztem przyrostka, druga zaś – na rozszerzeniu przyrostka kosztem tematu).
Perintegracja, wtórny rozkład wyrazu w naszem poczuciu językowem na inne, niż pierwej, części składowe; wynikiem jej jest absorbcja morfologiczna.
Perintegracja ż I, Im D. -cji a. -cyj jęz. «zmiana w poczuciu budowy wyrazu, ustalenie się w nim innych granic słowotwórczych niż były pierwotnie (np. dawne ob-uć, dziś kojarzone z butem); przesunięcie węzłów morfologicznych, przewartościowanie morfologiczne»: Gdy stwierdzamy, że w rzeczowniku czarownik dokonało się przewartościowanie morfologiczne, czyli perintegracja, że zmieniło się poczucie jego budowy, bo zamiast dawnego podziału czarow-nik mamy podział nowy czar-ownik, to mówimy o rzeczach w granicach jednego wyrazu właściwie nieuchwytnych. DOR. Gram. I, 281. <łc. per = przez + integro = scalam (całość znaczy: dosł. ponowne scalenie)>.