terminów gramatycznych online
czasownik verbum
Geneza: od rzecz. czas
Czasownik. Leksem o prymarnej funkcji predykatywnej, a więc stanowiący w zdaniu jego człon główny (konstytutywny) - orzeczenie.
Cytaty
Czasownik jest to słowo, które oznacza objaw przedmiotu w pewnym czasie; np. być, orać, kopać itd.
Najłatwiéj poznać Czasowniki po tém, że z Zaimkami osobistémi ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one uginać się dają; np. Słuchać jest Czasownik, bo można mówić: ja słucham, ty słuchasz, on słucha, my słuchamy, wy słuchacie, oni słuchają.
Klasyczna doktryna gramatykalna czasownik nazywa słowem, wiernie tłumacząc verbum. U nas słowo znaczy wszelki wyraz ustny. A że Łacinnicy lub Francuzi nie mogli utworzyć osobnego wyrazu technicznego, nie idzie za tém, abyśmy ich naśladowali.
Otóż słowa: jest (być), leżała (leżéć), będzie czytał (czytać), które wyrażają objaw przedmiotów, w pewnym czasie, nazywają się Czasownikami.
Imiesłów [...] czynny i nijaki od Czków nijakich.
Czasowniki czyli słowa są to takie wyrazy, które oznaczają czynność, byt, stan, wogóle zachowanie się jakiéj osoby lub rzeczy, np. wiatr wieje, siostra szyje, brat czyta, uczeń uczy się, ojciec śpi, dom wali się, żołnierze walczą, ojciec rachuje, koń ciągnie, pies szczeka itd.
Słowo albo czasownik jest część mowy odmienna, która oznacza czynność, byt, istnienie: pracować, być, zostać, stać się i t. d. Słowo inaczéj nazywa się czasownikiem dlatego, że się odmienia przez czasy.
Wyrazy, oznaczające: czynność, stan albo byt osób, lub rzeczy czyli przedmiotów, nazywają się słowami. Ponieważ słowa odmieniają się, jak to zaraz zobaczymy przez czasy, więc zowią się także czasownikami.
Podobnież ma się rzecz z czynnościami (czyli czasownikami) wszystkich zdań następnych.
Wyrazy, które powiadają, co się dzieje, działo, stało lub stanie, nazywamy czasownikami; na prz .: piszę, pisałem, napisałem, napiszę [...].
Wszystkie wyrazy w naszej mowie dadzą się podzielić na dwie grupy: 1. Wyrazy samodzielne t.j. takie, które same przez się mają wyraźne znaczenie (ojciec, dom, praca, żyję, dobry, śpiewać, pięknie itd.).[...] 1. Wyrazy oznaczające przedmioty (rzeczownik). a) Wyrazy oznaczające cechy przedmiotów (przym., czas.). b) wyrazy oznaczające właściwości cech (przysłówek i imiesłów przysłówkowy. [....] Wyrazy, które oznaczają przedmioty niewyraźnie, ogólnikowo, np. on, tamten, nic, coś.... są rzeczownikami zaimkowemi. Wyrazy oznaczające liczbę: pięć, sto, tysiąc... są rzeczownikami liczebnemi. (Szob.)
Do wyrazów oznaczających cechy przedmiotów należą: Czasowniki. Wyrażają one jednak nie własność przedmiotów, lecz ich czynności lub stan zjawiska.