Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Król/1922
Polska terminologia gramatyczna z przykładami i objaśnieniami
Porównaj z innymi dziełami
„Odrodzenie”, Druk. „Słowa Polskiego”, Lwów 1922, jęz. polski
Cytaty według działów 469 cytatów
- Wstęp 16 cytatów 3–4
- Głosownia 158 cytatów 5–10
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów 77 cytatów 10–13
- Słowotwórstwo 26 cytatów 13–14
- Fleksja 98 cytatów 14–17
- Składnia 94 cytaty 17–22
Hasła
- akcentować (o wymowie)
- akcentowane e
- akcentowane e
- akcentowanie wyrazów (o wymowie)
- akcenty (wzmocnienie sylaby)
- analogia
- artykulacja
- bezokolicznik
- biernik | B. (przypadek)
- brzmienie (sposób wymawiania, dźwięk)
- budowa wyrazów
- celownik | C. (przypadek)
- czas
- czas przeszły (praeteritum, czasy przeszłe)
- czas przyszły (futurum)
- czas teraźniejszy (praesens)
- czas zaprzeszły
- czas. | czasowniki (verbum)
- czasowniki nieprzechodnie
- czasowniki przechodnie
- części mowy
- części mowy nieodmienne
- części zdania
- część mowy odmienna
- czynność przechodząca
- dekl. przymiot.
- deklinacja
- deklinacja męska
- deklinacja mieszana
- deklinacja nijaka
- deklinacja rzeczowników
- deklinacja żeńska
- deklinacja żeńska na a | i
- deklinacja żeńska na spółgł. zmiękczoną
- długość
- dolna część jamy ustnej
- dopełniacz (przydawka dopełniaczowa)
- dopełniacz | D. | dop. (przypadek)
- dopowiedzenie
- drganie
- dziąsła
- dźwięk (wrażenie słuchowe)
- dźwięki | dźwięk (głoska, głos artykułowany)
- e ruchome
- falowanie nieprawidłowe
- falowanie prawidłowe
- fleksja (dział nauki)
- formy męskooosobowe
- formy przymiotników
- formy rzeczowe
- formy rzeczownikowe
- formy rzeczownikowe
- formy rzeczownikowe męskie
- formy rzeczownikowe nijakie
- formy rzeczownikowe żeńskie
- głos (wrażenie słuchowe dźwięku)
- głoska podstawowa
- głoski (dźwięk mowy)
- głoski bezdźwięczne
- głoski dźwięczne
- głosownia
- górna część jamy ustnej
- gramatyka (wiedza o języku)
- imiesłów bierny
- imiesłów przeszły czynny
- imiesłów przymiotnikowy
- imiesłów przysłówkowy
- imiesłów przysłówkowy uprzedni
- imiesłów przysłówkowy współczesny
- imiesłów współczesny
- imiona własne
- jama gardłowa
- jama nosowa
- jama ustna
- jat'
- jer (półsamogłoska)
- jery mocne
- jery słabe
- języczek
- język
- język (narząd)
- język prasłowiański
- język żywy (mówiony, potoczny)
- kanał mowny
- klasa 1.
- klasa 2.
- klasa 3.
- koniec [zgłoski]
- koniugacja
- koniugacja I
- koniugacja II
- końcowa spółgłoska
- końcówka (morfem gramatyczny)
- końcówka (koniec, zakończenie)
- końcówka (wiersza, rym)
- krótko
- krtań
- liczba
- liczba mnoga | l. mn. | l. m.
- liczba podwójna
- liczba pojedyncza | l. poj. | l. p.
- liczebniki
- liczebniki główne
- liczebniki ilościowe
- liczebniki mnożne
- liczebniki nieoznaczone
- liczebniki oznaczone
- liczebniki porządkowe
- liczebniki ułamkowe
- liczebniki wielorakie
- liczebniki zbiorowe
- łącznik (w orzeczeniu)
- metateza (przestawka)
- mianownik | M. (przypadek)
- miejscownik | Mc. (przypadek)
- miękczenia spółgłosek
- miękczyć się
- mowa (język)
- nagłośnia
- narządy mowne
- narzędnik | N. (przypadek)
- nasada
- nauka o głoskach
- nauka o odmianie wyrazów
- nauka o wyrazach
- nauka o zdaniu
- oboczności (głoskowa)
- odmiana | odmiana wyrazów (słów, wyrazów)
- odmiana męsko osobowa rzecz.
- odmiana rzeczowa
- odmiana słów osobowych
- odmieniać się
- okolicznik
- okolicznik celu
- okolicznik czasu
- okolicznik miary
- okolicznik miejsca
- okolicznik przyczyny
- okolicznik sposobu
- okolicznik stopnia
- określenia
- orzeczenie
- orzeczenie czasownikowe
- orzeczenie imienne
- orzeczenie rozwinięte
- orzeczenie zasadn. | orzeczenie zasadnicze
- orzecznik (orzecznik, część orzeczenia imiennego)
- osnowa (temat fleksyjny, słowotwórczy)
- osoba (gramatyczna)
- partykuły (część mowy)
- pierwiastek (rdzeń, źródłosłów)
- pochodzenie (geneza)
- podmiot (część zdania)
- podmiot logiczny
- podmiot nierozwinięty imienny
- podmiot rozwinięty
- podmiot zasadniczy
- podniebienie miękkie
- posuwać się (przycisk)
- półsamogłoski
- przeciągać
- przedm. bliższy
- przedm. dalszy
- przedmiot | przedm. (dopełnienie, obiectum)
- przedrostek
- przejść w
- przestawka głosek (głosek, spółgłosek)
- przybierać (formę, końcówkę, zakończenie)
- przycisk (akcent)
- przydawka
- przydawka przymiotnikowa
- przydawka rzecz. z przyimk.
- przydawka rzeczownikowa
- przyimki
- przym. | przymiotniki | przymiotnik
- przymiot (właściwość , cecha)
- przynależność (porządek zdań)
- przypadki (fleksja)
- przyrostek fleksyjny
- przyrostek słowotwórczy
- przyrostki (sufiks)
- przysłówek | przysłówki
- przysłówki liczebnikowe
- przysłówki nieokreślne
- przysłówki pytające
- przysłówki właściwe
- przysłówki wskazujące
- przysłówki względne
- przysłówki zaimkowe
- rdzeń
- rodzaj | rodzaje (gramatyczny)
- rodzaj dokonany
- rodzaj dokonany
- rodzaj jednokrotny
- rodzaj męski
- rodzaj nijaki
- rodzaj wielokrotny
- rodzaj żeński
- rodzaje czynności
- równoważnik zdania
- rzecz. męskie
- rzecz. męskie rodowe
- rzecz. nijakie obce
- rzecz. zdrob.
- rzeczownik
- rzeczowniki jednostkowe
- rzeczowniki liczebne
- rzeczowniki oderwane
- rzeczowniki pospolite | rzecz. pospolite
- rzeczowniki zaimkowe
- rzeczowniki zbiorowe
- rzeczowniki zmysłowe
- samogłoska | samogł. (głoska)
- samogłoska zgłoskotwórcza | zgłoskotwórcza
- samogłoski czyste
- samogłoski długie
- samogłoski jasne
- samogłoski krótkie
- samogłoski niezgłoskotwórcze | samogłoska niezgłoskotwórcza
- samogłoski niskie
- samogłoski nosowe
- samogłoski pochylone
- samogłoski przednie
- samogłoski szerokie
- samogłoski ścieśnione
- samogłoski średnie
- samogłoski tylne
- samogłoski wąskie
- samogłoski wysokie
- składnia (budowa i układ zdania)
- składnia (dział gramatyki)
- składnia rządu
- składnia zgody
- słowa osobowe (czasownik)
- słowotwórstwo (budowa, tworzenie wyrazów)
- spójniki
- spójniki spajające podrzędnie
- spójniki spajające równorzędnie
- spółgłoska zmiękczona
- spółgłoski (głoska)
- spółgłoski bezdźwięczne
- spółgłoski chwilowe
- spółgłoski czyste
- spółgłoski dziąsłowe
- spółgłoski dźwięczne
- spółgłoski miękkie
- spółgłoski nosowe
- spółgłoski przednio językowe
- spółgłoski szczelinowe
- spółgłoski szczelinowe
- spółgłoski średnio językowe
- spółgłoski trwałe
- spółgłoski twarde
- spółgłoski tylno językowe
- spółgłoski wargowe
- spółgłoski wargowe
- spółgłoski wargowo-zębowe
- spółgłoski zębowe
- spółgłoski zwarte
- spółgłoski zwarto szczelinowe
- staroind.
- stop. najwyższy
- stopień
- stopień równy
- stopień wyższy
- stopniować głosem
- stopniowanie (przymiotników, przysłówków)
- stopniowanie bezwzględne
- stopniowanie opisowe
- stopniowanie porównawcze
- stopniowanie proste
- stopniowanie względne
- strona
- strona bierna
- strona czynna
- strona zwrotna
- stwardnienie historyczne
- stwardnienie spółgłosek/spółgłoski
- stwardnienie żywe
- syk
- szczęki
- szmer
- szpara głosowa
- ściągnięcie
- tchawica
- temat | tematy (fleksyjny, słowotwórczy)
- temat czasu przeszłego
- temat czasu teraźniejszego
- temat niezmienny
- temat zmienny
- terminologia | terminologia gramatyczna
- terminy (nazwa)
- ton
- treść zdań
- tryb
- tryb orzekający
- tryb przypuszczający
- tryb rozkazujący
- upodobnić się
- upodobnienie głoskowe
- upodobnienie postępowe
- upodobnienie wsteczne
- wargi
- wiązadła głosowe
- wołacz | W.
- wrostek
- wykrzykniki (część mowy)
- wymawiać się | wymawiać
- wymawianie
- wyrazki
- wyrazy | wyraz
- wyrazy nieodmienne
- wyrazy nierozwinięte
- wyrazy niesamodzielne
- wyrazy proste
- wyrazy rozwinięte
- wyrazy samodzielne
- wyrazy swojskie
- wyrazy złożone (compositum)
- wzdłużenie samogłosek
- zabarwienie głosu (głosu, głosek)
- zaimki
- zaimki dzierżawcze
- zaimki nieokreślne
- zaimki osobowe
- zaimki przymiotne
- zaimki przysłowne
- zaimki pytające
- zaimki rzeczowne
- zaimki wskazujące
- zaimki względne
- zaimki zwrotne | zaimek zwrotny
- zamilknąć
- zamykać
- zdania okolicznikowe celu
- zdania okolicznikowe czasu
- zdania okolicznikowe miejsca
- zdania okolicznikowe przyczyny
- zdania okolicznikowe przyzwolenia
- zdania okolicznikowe skutku
- zdania okolicznikowe sposobu | zdanie okolicznikowe sposobu
- zdania okolicznikowe stopnia
- zdania okolicznikowe warunku
- zdania podmiotowe
- zdania podrzędne | zdanie podrzędne
- zdania podrzędne niepołączone
- zdania podrzędne niepołączone
- zdania podrzędne okolicznikowe
- zdania podrzędne okolicznikowe
- zdania podrzędne określeniowe
- zdania podrzędne spójnikowe
- zdanie
- zdanie bezpodmiotowe
- zdanie główne | zdania główne
- zdanie nadrzędne
- zdanie nierozwinięte
- zdanie niezupełne
- zdanie okolicznikowe sposobu
- zdanie oznajmujące
- zdanie poboczne
- zdanie pytające
- zdanie rozwinięte
- zdanie współrzędne
- zdanie współrzędne łączne
- zdanie współrzędne niepołączone
- zdanie współrzędne przeciwstawne
- zdanie współrzędne spójnikowe
- zdanie wykrzyknikowe
- zdanie złożone
- zdanie złożone podrzędnie
- zdanie złożone współrzędnie
- zestawienia
- zęby
- zgłoska
- zgłoski otwarte
- zgłoski zamknięte
- zgoda
- złożenia (wyraz złożony)
- zmiany głosek
- zmiany głoskowe
- zmiany historyczne
- zmiany żywe
- zmiękczenie spółgłosek
- zmiękczony
- znaczenie
- znak miękczenia
- znak zmiękczenia
- zrosty
- zwarcie
- 1 osoba | 1 osob.
- 2 osoba | 2 osob.
- 3 osoba | 3 osob.
Wykorzystane źródła:
„Układ materjału opiera się na uchwałach wymienionego Zjazdu [gramatyków w 1921 - W.D.] , ogłoszonych w „Języku Polskim", do których zastosował już najnowsze wydanie swej „Gramatyki języka polskiego"dla szkół powszechnych Stanisław Szober. Różnicę między jego podręcznikiem a uchwałami Zjazdu oznaczyłem uwagą w nawiasie (Szober)" (Króliński [Wstęp] s. 3). Podział deklinacji odwołuje się do Kryńskiego i podręcznika Steina, Zawilińskiego. "Podany na str. 14 podział rzecz. w przykładach jest interpretacją autora" (ibidem, s. 4). Terminy objaśniane wyróżnione zostały drukiem rozstrzelonym.