terminów gramatycznych online
słowo czasownik
Geneza: tłum. łac. verbum
Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.
Cytaty
Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:
Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! [...]
IXta: Słowo (Verbum), np. czytać, pisać, bić i t. d.
Chcąc słowa polskie, bądź to jednotliwe albo częstotliwe, bądź to dokonane albo niedokonane czasować, trzeba uważać na zakończenie trybu bezokolicznego.
Nazywam wyrazotwornią a nie zrodłosłowem dlatego, że ta część Grammatyki zawiera prawidła takie, które nauczają nie tylko jak się Słowa, ale jak się wszelkie wyrazy tworzą. Przez Słowo bowiem rozumie się w Grammatyce tylko same Verbum łacińskie.
Rozumiem, iż Grammatyka moja każdemu nad językiem polskim filozoficznie zastanawiającemu się, i dlatego miłą będzie, że zawiera rozmaite nowe uwagi o języku polskim, jakiemi są; owa o źródle języka polskiego, na k. 181, i rozbiór właściwości słów polskich na k. 91. Ta bowiem właściwość słów (verborum), nadaje taką doskonałość językowi polskiemu, przez którą on wszystkie inne celuje.
Słowo w polskim języku biorąc ogólnie znaczy wszelki wyraz mający jakiekolwiek wyobrażenie: uważając zaś po grammatycznemu, słowo znaczy są czyli zdanie o rzeczy; gdyż ono właśnie okazuje stan w jakim znajduje się osoba, lub rzecz o któréj jest mowa, np. człowiek pracuje, pies szczeka, książka leży i t. d.
Słowo jako jest część mowy oznaczająca sąd czyli zdanie o rozmaitych rzeczach, tak téż dzieli się rozmaicie i ma różne nazwiska: 1. Słowa czynne [...]. 2. Słowa bierne [...]. 3. Słowa nijakie [...]. 4. Słowa zaimkowe [...]. 5. Słowa okoliczne [...]. 6. Słowa posiłkowe [...]. 7. Słowa względem swego pochodzenia są także rozmaite: a) Słowa piérwotne [...]. b) Słowa pochodne [...]. c) Słowa złożone [...]. d) Są także słowa pojedyncze, swojskie, cudzoziemskie i t. d. [...]. 8. Słowa względem swojéj odmiany czyli czasowania, dzielą się jeszcze następnie: a) Słowa osobiste [...]. b) Słowa nieosobiste [...].
Słowa polskie jakiegokolwiek bądź z poprzedzających gatunków, dzielą się jeszcze na: 1. Słowa niedokonane [...]. 2. Słowa dokonane [...]. 3. Słowa częstotliwe [...]. 4. Słowa jednotliwe.
Jak słowa mają rozmaite znaczenie i dzielą się na liczne gatunki, tak téż między częściami mowy mają najwięcéj odmian; gdyż odmieniają się przez tryby, czasy, osoby, liczby i rodzaje: wszystkie odmiany słowa razem wzięte zowią się: czasowaniem.
§ 253. Pojęcie i podział słów. Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d.