Historical dictionary
of grammatical terms online

słowo czasownik

Language: polski
Etymology: tłum. łac. verbum
EJO 1999, 541 Contemporary definition

Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.

Quotations

Verbum – słowo: activum – sprawiące a. sprawujące; verbum substantivum – istotne, causativum – przyczynę dające, inchoativum – poczynające, anomalum – nierówne, neutro-passivum – rozne.

SŁOWO ‘wyraz, mowa; także gram.: czasownik’ (łącznie ok. 40 razy) [...] verbum Słowo, agere Sprawiać, pati Cirpieć aut neutrum żadne z tych significans znamionując (sv. partes oracionis) RN (k. tyt.); Sprawowanie, Słowo verbum (sv. De terminis in grammatica) RN (wykl. przednia) [...] adverbium i. allocutio przysłowie, ktore kładziemy wedle verbum ku wyjaśnieniu, co kusłowu przykładamy R b1v.

Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona, sine casu, agere aliquid aut pati, aut neutrum significans.

Słowo co jest? Część mowy z czásem i osobą/ krom spadku spráwiáć nieco ábo cierpieć/ábo żadnego z tych známionując.

Rowna tej wątpliwość jest o rządzeniu słow imionami: Na przykład: Pospolicie mowiemy, Dwoch mi powiedziało [...] Tu zdają się słowa źle rządzić imionami, gdy te w Rodzącym, albo w oskarżającym spadku kładę, ktore w mianującym położone bydź powinny: Dwaj mi powiedzieli.

Toż samo, co o Imionach mowiemy, twierdzić można o słowach: ponieważ z ruska-słowiańskiego Tworo, Tajo, Sochranijo, Sopratajo etc. mamy podobne polskie: Stwarzam, Taję.

O Słowie. Anglicy mają słowa czynné, biérné, nijakié i zaimkowé, te zaś osobisté abo nieosobisté, foremné abo nieforemné.

Mówiąc o Słowie wzgląd mieć będziemy, 1: Na użycie czasów, 2. Słów posiłkowych, 3. Na ich rząd, czyli składnią.

Verbum quid est? słowo co jest? est pars orationis, jest część mowy, quae conjugatur, ktora się sprzęga, per modos, przez sposoby, tempora, czasy, numeros, liczby, et personas, i osoby, ùt scribo, jako piszę, laboro, pracuję, rogo, proszę, rogor, proszą mnie.

Słowa od rzeczowników tworzą się w następnym sposobie: np. babiéć i babić, zarybiać, ćmić, stronić, łupić [...].

Słowo albo czasownik jest część mowy odmienna, która oznacza czynność, byt, istnienie: pracować, być, zostać, stać się i t. d. Słowo inaczéj nazywa się czasownikiem dlatego, że się odmienia przez czasy.

P. Jak się dzielą słowa co do wewnętrznego swego znaczenia? O. Słowa dzielą się na: czynne, nijakie, zaimkowe, zwrotne, dokonane, niedokonane, częstotliwe i bierne.

§ 253. Pojęcie i podział słów. Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d.