terminów gramatycznych online
przypadek
Przypadek jest morfologiczną kategorią fleksyjną imion. Podstawową funkcją kategorii przypadka jest funkcja składniowa, polegająca na sygnalizowaniu związków syntaktycznych istniejących między składnikami wypowiedzenia.
Cytaty
Przypadek, jest zakończenie imienia podług przypadającego względu myśli. Przypada bowiem w mowie jedném imieniem wyrażać różne względy, czyli odpowiadać na różne pytania, toć imie to musi mieć na wydanie różnych względów, różne w końcowéj zgłosce odmiany czyli odmienne zakończenie, przypadkami zwane.
Mamy więc siedm przypadków, następującemi nazwiskami oznaczonych: 1) mianownik, 2) dopełniacz, 3) celownik, 4) biernik, 5) wołacz, 6) narzędnik, 7) miejscownik.
Słowa: nazywać się, i być, rządzą dwoma przypadkami: mianownikiem podmiotu i mianownikiem epitetu, przymiotnika, opowiednika np. ja jestem nieszczęśliwy, on się nazywa Krasicki. Częściej jednak te słowa rządzą przypadkiem 6ym: on jest nieszczęśliwym.
Przypadek jest wzgląd na stosunek przedmiotu; np. Rodzice dają dzieciom wychowanie.
Po siedm jest przypadków w obu liczbach.
Po pytaniach poznajemy, w jakim przypadku Rzeczownik stoi.
Wszelakie imiona polskie odmieniają się tak w liczbie pojedynczéj, jako téż podwójnéj i mnogiéj przez siedm przypadków.
Przypadki poznają się, z pytań, zakończenia i rządu wyrazów. Pytania przedniejsze są trojakie: na osoby i rzeczy żyjące, kto? na rzeczy nieżyjące, co? na imiona przymiotne i insze jaki? jaka? jakie?.
Kopczyński [...] i Dworzecki [...] nadają przypadkom różne nazwiska, np. mianownik i czynnik, dopełnik i dopełniacz, celownik i dążnik, biernik, wołacz i wzywacz, narzędnik, miejscownik, ale ponieważ podług mego zdania, te wszystkie nazwiska nie są stósowne do rozmaitych okoliczności, które jeden przypadek zwykle wyraża, przeto je pomijam i i nazywam przypadki liczbami porządkowemi, np. piérwszy, drugi, trzeci i t. d.