Historical dictionary
of grammatical terms online

imię nazwa, część mowy

Language: polski
Etymology: łac. nomen
EJO 1999, s. 395 Contemporary definition

Nomen (imię). Tradycyjnie (od starożytności) leksem odmieniający się przez przypadki, tj. w językach takich jak łacina czy polski rzeczownik, przymiotnik, zaimek i liczebnik. Na zasadzie analogii pojęcie nomen w językach nie mających kategorii fleksyjnej przypadku lub wykorzystujących ją w inny sposób (dla innych klas wyrazów) odnosi się do leksemów pełniących podobne funkcje semantyczne i syntaktyczne.

Quotations

De nominibus artificum. von namen der handewercks leuthe. Imioná rzemiesnikow.

Terrarum gentium et civitatum vocabula. Namen der lender, volcker, und stedte. Imioná ziem, ludzi, i miast.

Virtutum vocabula. Namen der eugenden. Imioná cnot.

Litera w, która się kładzie przed imionami, raz sama, drugi raz z literą e złączona bywa [...] Spytałby kto, czemu też nie mowię: we lesie, we mieście, we Warszawie?

Czyli imiona konczące się na a oskarżający spadek konczyć powinny ą czyli ę [...] wielkę łaskę, albo: wielką mi łaską czynisz [...] Rowna tej wątpliwość jest o rządzeniu słow imionami: Na przykład pospolicie mowiemy, Dwoch mi powiedziało [...] ktore w mianującym, położone bydź powinny: Dwaj mi powiedzieli.

Następującé Imiona mają nieforemnie liczbę mnogą a foot noga [...] Jeżeliby zaś Imié było z przedimkiem pewnym, różnica ta tylko zachodzi że w liczbie mnogiéj przedimek się nie dodaje.

Zaimek używa się za imie osoby lub rzeczy dla uniknienia powtarzania; abo się przydaje rzeczownikowi żeby go dokładniej odznaczyć: ja ty, on, ona, ono i t. d.

Przyimek jest wyraz nieodmienny (str. 5.) kładzie się zawsze przed imieniem, a częstokroć i przed innemi częściami mowy. Niektóre Przyimki czasem przybierają e dla miłego brzmienia, jako bez, od, nad, pod, przez, w, z.

Słusznie rzeczownik zowiemy także imieniem rzeczownem, każda bowiem rzecz musi mieć przecie swoję nazwę, swoje imię i tak np. rzecz, na której leżą zwykle książki i papiery nasze, ma imię „stół” [...].

Rzeczowniki, przymiotniki, zaimki i liczebniki nazywamy ogólnie imionami.

Co się tyczy przysłówka „nie,“ pamiętać należy, że takowy spaja się właściwie tylko z imionami (rzeczownikami, przymiotnikami, imiesłowami...).

Części mowy, odmieniające się przez rodzaje, liczby i przypadki, nazywamy wszystkie razem imionami. Imionami są: rzeczowniki, zaimki, przymiotniki i liczebniki.