Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas przyszły futurum

Język: polski
EJP 1991, 39-40 Definicja współczesna

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przyszły [oznacza] akcję mającą się zdarzyć w przyszłości; formy cz. przyszłego często ponadto sygnalizują postawy modalne (por. np. użycie czasu przyszłego w funkcji trybu rozkazującego: Pójdziesz tam natychmiast!).

Cytaty

O UŻYCIU CZASÓW

Używanie czasów bywa różne, w miarę potrzeby, i możemy powiedzieć: [...]

w Czasie Przyszłym

Chociaż talent będzie darem natury, jednak nauka go rozwinie, a ciągła wprawa wydoskonali, lub doskonalić będzie.

Czas przyszły. Wiedzieliśmy już co znaczą shall i will, i dla czego te słowa ułomne posiłkują innym w czasie przyszłym. [...] will kładzie się z pierwszą osobą, shall z drugą i trzecią liczby pojedyńczéj i mnogiéj, i czas tym sposobem wyrażony nazywa się przyszły rozkazujący.

Czas przyszły naturalnie w późniejszéj kolei przyszedł pod względy słowa. Duch człowieczy, obejrzawszy przeszłość, przypatrując się obecnemu ruchowi, gdy widział w każdym żywocie wytknięte drogi postępu, prowadzące do pewnych dalszych celów, przekonywał się widocznie o nieomylnéj przyszłości, do któréj zmierza czas teraźniejszy; przeczuwał ją wysnowywaną w nieograniczoném wiekami paśmie z ogniska, do którego wszelki byt wiekuiście jest utwierdzony.

Tryby wyrabiają się w stanach, a są następujące: [...] 6. Czasownik, tryb, w którym piérwiastek przerobiony zostaje na czasy, a tych jak wyżej przytoczono jest cztéry: a, przeszły, b, teraźniejszy, c, przyszły, d, dawny.

Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.

§ 274. Czas przyszły w języku polskim, podobnie jak i w innych słowiańskich, ze względu na formę bywa dwojaki: złożony i niezłożony, zależnie od tego, czy słowo jest postaci niedokonanej, czy też dokonanej.

Czasowniki mają rozmaite czasy. Tak na prz.: czytam, czytasz, czyta, czytamy, czytacie, czytają — jest czas teraźniejszy; czytałem, czytałeś, czytał, czytaliśmy, czytaliście, czytali jest czas przeszły; przeczytam, przeczytasz, przeczyta, przeczytamy, przeczytacie, przeczytają — jest czas przyszły.

Czas przyszły (tempo futuro) ma następujące zakończenia [...].

Strona czynna. Tryb orzekający. Czas teraźniejszy: [...] Czas przyszły: l. poj. 1 będę pisał-a-o, 2 będziesz pisał-a-o [...]