Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

forma trzecia deklinacja

Język: polski

Cytaty

Forma trzecia. […] Forma ta zamyka w sobie imiona nieżywotne tudzież te żywotne, które żadnéj płci nie znaczą. Trzy są zakończenia imion w téj formie, e, ę, o […].

Przymiotniki polskie, jakeśmy wyżéj mówili, mają trzy zakończenia na trzy rodzaje, a każdy rodzaj ma szczególne sobie służące przypadkowanie, w obydwu liczbach, które się z żadną z rzeczowników formą nie zgadzają. Stąd wypływają trzy formy: 1wsza na przymiotniki rodzaju męskiego, 2ga na przym. r. żeńskiego, 3cia na przym. r. nijakiego. Że zaś rzeczowniki zwierzęce i nieżywotne, tudzież z ludzkich nijakie, są w l. m. zawsze r. żeńskiego; przeto przymiotniki dwie tylko mają formy liczby mnogiéj; na rodzaj męski, która tylko do ludzkich imion mężczyzn, i na żeński, która do wszelkich innych należy.

Trzecia forma obejmuje istotniki rodzaju nijakiego, które wszystkie się kończą na ę, o, e.

Trzecia forma mieści w sobie piérwotniki i piérwiastki zakończone na: , które w piérwszem zaraz stanowisku, przerabiając się na ogólnik, zamieniają końcową samogłoskę a, na e, czystą lub przechodzącą w brzmienie samogłosek: y, lub i, stawających też często w jéj miejsce.

Trzecia forma zajmuje dosprawiany, w których drugi przypadek naśladujący zakończony równie jak w tamtéj na samogłoskę a, i ze stosunnikiem ze; trzeci zaś równający przybiera stosunnik po, i zmienia końcową o na u, lub emu, a z natury swojéj zdaje się być przymiotnikiem przez rząd stosunnika w szóstym (trzecim) przypadku położonym.