Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

forma trzecia deklinacja

Język: polski

Cytaty

Forma III. Służy na Rzeczowniki nijakie, w której tak samo jak i w Formie II. nie ma względu czyli są żywotne lub nie.— Zasadą tej Formy jest tylko zakończenie.

Trzecia forma obejmuje istotniki rodzaju nijakiego, które wszystkie się kończą na ę, o, e.

Trzecia forma mieści w sobie piérwotniki i piérwiastki zakończone na: , które w piérwszem zaraz stanowisku, przerabiając się na ogólnik, zamieniają końcową samogłoskę a, na e, czystą lub przechodzącą w brzmienie samogłosek: y, lub i, stawających też często w jéj miejsce.

Trzecia forma zajmuje dosprawiany, w których drugi przypadek naśladujący zakończony równie jak w tamtéj na samogłoskę a, i ze stosunnikiem ze; trzeci zaś równający przybiera stosunnik po, i zmienia końcową o na u, lub emu, a z natury swojéj zdaje się być przymiotnikiem przez rząd stosunnika w szóstym (trzecim) przypadku położonym.

P. Ile mamy form, czyli sposobów przypadkowania rzeczowników? O. Form przypadkowania rzeczowników mamy trzy. Do formy pierwszéj należą wszystkie rzeczowniki rodzaju męzkiego z pierwotnem zakończeniem na spółgłoskę twardą a czasami i miękką, i wszystkie imiona męzkie zdrobniałe zakończone na samogłoskę o [...]. Do formy drugiéj należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na spółgłoskę miękką i samogłoski a, i [...]. Do formy trzeciéj należą rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na o, e, ę [...] i jeden tylko rzeczownik rodzaju męzkiego zakończony na ę, jak książę, ale i ten właściwie tylko w liczbie mnogiéj do téj formy należy.

Trzy formy na rzeczowniki [...] Wzór 1-szy. Liczba pojedyńcza (rzeczowniki ludzkie). Rodzaj męzki. Forma 1-sza. [...] Liczba pojedyńcza. Rodzaj żeński. Forma 2-ga [...] Liczba pojedyńcza. Rodzaj nijaki. Forma 3-cia. 1. Kto? Dziecko, pacholę.

Wzór 2-gi [...] Liczba pojedyńcza. Rodzaj nijaki. Forma 3-cia. 1. Kto? (co?) Kurczę, lwiątko.

Form na przymiotniki jest również trzy, a to podług rodzajowego zakończenia przymiotników. Do formy 1-ej należą przymiotniki rodzaju męzkiego, do formy 2-ej rodzaju żeńskiego, do 3-ej rodzaju nijakiego.