Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Kam/1870
Praktyczny wykład nauki języka polskiego obejmujący źródłosłów, składnię i pisownię
Porównaj z innymi dziełami
Druk. „Gazety Polskiej”, Warszawa 1870, jęz. polski strona w kompendium Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego
Cytaty według działów 450 cytatów
- Treść i porządek rzeczy 9 cytatów [183]–[184]
- Wstęp. O mowie 1 cytat 1–2
- O grammatyce 5 cytatów 2
- O głoskach 34 cytaty 3–5
- O wyrazach 48 cytatów 6–21
- O rzeczowniku 58 cytatów 21–38
- O przymiotniku 26 cytatów 38–50
- O liczebniku 10 cytatów 50–55
- O zaimku 8 cytatów 55–60
- O słowie 64 cytaty 61–78
- O imiesłowie 7 cytatów 78–79
- Przyimek 7 cytatów 80–84
- Przysłówek 16 cytatów 84–86
- Spójnik 6 cytatów 87
- O wykrzykniku 87–88
- Nauka o składni 40 cytatów 89–101
- Składnia analityczna 19 cytatów 102–120
- Składnia syntetyczna (zbiorowa) 31 cytatów 121–151
- O używaniu trybów i czasów 1 cytat 152–155
- O postaciach mowy 5 cytatów 156–157
- O okresach 3 cytaty 157–161
- O użyciu znaków pisarskich 14 cytatów 162–170
- O pisowni 38 cytatów 171–182
Hasła
- abecadło
- alfabet
- biernik (przypadek)
- brzmienie (sposób wymawiania, dźwięk)
- brzmienie pojedyncze
- brzmienie pojedyncze (samogłoska)
- brzmienie złożone (o spółgłosce)
- cecha (językowa, elementów językowych)
- cechowa samogłoska
- cechujący
- celownik (przypadek)
- cudzysłów
- cz. nieodm.
- czas
- czas główny
- czas historyczny
- czas podrzędny
- czas przeszły (praeteritum, czasy przeszłe)
- czas przeszły nieosobisty
- czas przeszły osobisty
- czas przyszły (futurum)
- czas teraźniejszy (praesens)
- czas zaprzeszły
- czasowanie (koniugacja)
- część mowy
- część mowy odmienna | cz. odm.
- czysto-polski wyraz
- dodatnia (dodanie słowa)
- dopełniacz (przypadek)
- dopełnienie (wyraz określający, część zdania)
- duże litery | duża litera
- dwukropek
- działy (odmiana)
- etymologija (pochodzenie, nauka o pochodzeniu wyrazów)
- form 2-a (koniugacja)
- form 5-a (deklinacja)
- forma 1-sza (koniugacja)
- forma 3-a (koniugacja)
- forma druga (deklinacja)
- forma druga (przymiotnik)
- forma pierwsza (deklinacja)
- forma pierwsza (przymiotnik)
- forma przypadkowania przymiotników
- forma trzecia (deklinacja)
- forma trzecia (przymiotnik)
- formować
- formy (wzór odmiany, koniugacja)
- formy (deklinacja)
- formy przypadkowania | przypadkowanie formy | forma
- formy przypadkowania rzeczowników | formy rzeczownika
- gardło
- głos (dźwięk mowy)
- głoska (znak alfabetu)
- główne części zdania
- główny wyraz (morfologia)
- grammatyka (wiedza o języku)
- harmonia
- imiesłowy osobliwe
- imiesłowy zwyczajne (odmienny)
- imiesłów
- imiesłów bierny
- imiesłów czynny
- imiesłów nijaki
- imiesłów osobliwy czasu przeszłego
- imiesłów osobliwy czasu teraźniejszego
- imiesłów wzięty rzeczownie (urzeczownikowiony)
- imiesłów zwyczajny czasu teraźniejszego
- imię (nazwa, część mowy)
- imię liczebne
- imię przymiotne
- imię rzeczowne
- imię własne | imiona własne
- imiona cudzoziemskie
- język
- język (narząd)
- kilka kropek
- końcówka (koniec, zakończenie)
- kończyć się
- kreskować się
- kropka (znak interp.)
- kropki (wielokropek)
- liczba
- liczba mnoga | mnoga liczba
- liczba podwójna | licz. podw.
- liczba pojedyncza
- liczbowanie
- liczebnik | liczebniki
- liczebniki główne
- liczebniki nieoznaczone
- liczebniki oznaczone
- liczebniki pierwotne
- liczebniki porządkowe
- liczebniki stosunkowe
- liczebniki ułomkowe
- liczebniki wielorakie
- liczebniki zbiorowe
- litera (znak alfabetu)
- litera (głoska)
- łącznik (dywiz, pauza)
- łącznik (w orzeczeniu)
- łącznik domyślny
- łącznik ukryty
- łącznik wyraźny
- mała litera
- mianownik (przypadek)
- miejscownik (przypadek)
- mocna spółgłoska
- mowa (język)
- mowa mogowa
- mowa piśmienna
- mowa ustna
- myśl
- myśl (zdanie)
- narzędnik (przypadek)
- narzędzie mowne
- następnik (zdanie, okres)
- naturalny szyk
- nawias
- nazwiska kobiece
- nazwiska kobiet
- nazwy cudzoziemskie
- niewłaściwa syllaba
- nieżywotne | rzeczownik nieżywotny
- nos
- obcy język
- odmiana grammatyczna
- odmiana wyrazu (słów, wyrazów)
- odpowiednik dwuwyrazowy
- okoliczności przysłówka
- okoliczności słowa
- okres
- określenie
- opowiednik
- opowiednik jednowyrazowy
- opowiednik przymiotny
- opowiednik rzeczowny
- opowiednik słowny
- opowiednik ściągający się
- osoba (gramatyczna)
- osoba druga | osoba 2-a
- osoba pierwsza | osoba 1-a | pierwsza osoba
- ostatnia syllaba
- pauza (w piśmie)
- pierwiastek (3 os. lp. cz. przeszłego lub ter.)
- pierwiastek (rdzeń, źródłosłów)
- pierwiastkowa spółgłoska
- pierwotne
- pierwsza syllaba
- pismo
- pisownia
- płynna spółgłoska
- pochodne
- pochodzenie (geneza)
- pochodzić od...
- podmiot (część zdania)
- podmiot domyślny
- podmiot ściągający się
- podniebienie
- podrzędne części zdania
- podrzędne wyrazy
- podwójny cudzysłów
- pojedyncze części zdania
- poprzednik (zdanie)
- pospolite
- postać grammatyczna
- potrójne znaczenie
- pozorny rzeczownik
- prawdziwe znaczenie
- prawidła pisowni
- przecinek
- przedmiot zdania (rodzaj dopełnienia)
- przekładnia (szyk zmienny)
- przenoszenie wyrazu
- przyimek
- przyimki rządzące
- przykre brzmienie
- przymiot (właściwość , cecha)
- przymiot | przymiot zdania (orzecznik)
- przymiotnik
- przymiotnik wzięty rzeczownie (urzeczownikowiony)
- przymiotowe
- przypadek 1-szy (fleksja, = mianownik)
- przypadek 2-gi (fleksja, = dopełniacz)
- przypadek 3-ci (fleksja, = celownik)
- przypadek 4-ty (biernik)
- przypadek 5-ty (wołacz)
- przypadek 6-ty (fleksja, = narzędnik)
- przypadek 7-y (miejscownik)
- przypadek osobowy | osobowy
- przypadek przyimkowy
- przypadki (fleksja)
- przypadkować
- przypadkowanie
- przyrostek (afiks, partykuła)
- przysłówek
- przysłówek czasu nieoznaczonego
- przysłówek ilości
- przysłówek miejsca
- przysłówek porównania
- przysłówek porządku
- przysłówek przeczenia
- przysłówek przymiotu
- przysłówek pytania
- przysłówek sposobu
- przysłówek twierdzenia
- przysłówki czasu oznaczonego
- przysłówki właściwe
- punkt (znak interpunkcyjny)
- rodzaj (gramatyczny)
- rodzaj nieoznaczony
- rodzaje grammatycznej czynności
- rodzajowanie
- rozbiór grammatyczny
- rozbiór logiczny
- rozdzielać
- rozdzielanie wyrazów
- rządzące wyrazy
- rządzić | rządzić przypadkami
- rzeczownik
- rzeczownik ludzki
- rzeczownik ludzki żywotny
- rzeczownik materyjalny
- rzeczownik osobowy
- rzeczownik osobowy męzki
- rzeczownik zwierzęcy
- rzeczowniki umysłowe
- rzeczowniki złożone z dwóch lub więcéj części (pluralia tantum)
- samogłoska (litera)
- samogłoski (głoska)
- samogłoski nosowe
- samogłoski otwarte
- samogłoski ścieśnione
- sąd (zdanie)
- się kłaść
- się odmieniać
- się zmienić
- się zmiękczać (ulegać zmiękczeniu)
- składnia | składnia grammatyczna (dział gramatyki)
- składnia analityczna
- składnia dowolna
- składnia grammatyczna (budowa i układ zdania)
- składnia naturalna
- składnia przekładana
- składnia rozbiorowa
- składnia rządu
- składnia syntetyczna
- składnia szyku
- składnia zbiorowa
- składnia zgody
- skracać | skracać się | skrócić (zdanie)
- skracanie zdań
- słowa foremne (czasownik)
- słowa malujące
- słowa nieforemne
- słowa przymiotne
- słowa trzecio-osobowe
- słowa złożone (czasownik złożony, derywowany)
- słowa zwrotne
- słowo (czasownik)
- słowo czynne
- słowo dokonane
- słowo niedokonane
- słowo nieosobowe
- słowo nierozwinięte
- słowo nijakie
- słowo posiłkowe
- słowo przeczące
- słowo rzeczowne
- słowo twierdzące
- słowo ułomne | słowa ułomne
- słowo wiążące
- słowo zaimkowe
- słówne
- spajać
- sposoby przypadkowania
- sposób (tryb)
- spójnik
- spójnik wyrażający wzgląd łączenia
- spójnik wyrażający wzgląd przyczyny
- spójnik wyrażający wzgląd rozłączenia
- spójnik wyrażający wzgląd sprzeczności
- spójnik wyrażający wzgląd warunku
- spójnik wyrażający wzgląd wniosku
- spółgłoska (litera)
- spółgłoska | spółgłoski (głoska)
- spółgłoska słaba
- spółgłoski nieforemne
- stan bierny
- stan czynny
- stan nijaki
- stopień
- stopień najwyższy
- stopień równy
- stopień wyższy
- stopniowanie (przymiotników, przysłówków)
- stopniowanie foremne
- stopniowanie nieforemne
- syllaba (głoski, litery)
- syllaba właściwa
- szyk
- szyk
- średnik
- tryb
- tryb bezokoliczny
- tryb łączący
- tryb oznajmujący
- tryb podrzędny
- tryb rozkazujący
- trzecia osoba | osoba 3-a | 3-a osoba
- uformowany
- usta
- wargi
- wiersz
- własne
- właściwy rzeczownik
- wołacz
- wyjątek
- wykrzyknik (część mowy)
- wymawianie
- wyraz
- wyraz dopełniający
- wyraz główny (składnia)
- wyraz jednozgłoskowy
- wyraz nieodmienny
- wyraz odmienny
- wyraz określający
- wyraz pokrewny (wyraz, słowo, czasownik)
- wyrazy przyswojone
- wyrazy zależne
- wyrazy złożone (derywat, wyraz pochodny)
- wyrażenia przysłówkowe | przysłówkowe wyrażenia
- wyrzutnia (w wyrazie i/lub mowie)
- wzgląd czasu
- wzgląd kierunku
- wzgląd kierunku
- wzgląd miejsca
- wzgląd myśli
- względy przyimka | względy
- względy przysłówka
- wzór czasowania (paradygmat)
- wzór przypadkowania (paradygmat)
- zaimek
- zaimki dzierżawcze
- zaimki nieoznaczone
- zaimki osobowe
- zaimki pytające
- zaimki wskazujące
- zaimki względne
- zaimki zwrotne
- zakończenie
- zakończenie mocne
- zakończenie słabe
- zamiana końcówki
- zamieniać | się zamienić
- zamiennia (wymiana wyrazów)
- zasada
- zasada pisowni polskiej
- zbiorowe | rzeczowniki zbiorowe
- zdania dopełniające
- zdania nawiasowe
- zdania niezupełne
- zdania określające
- zdania przydane
- zdania współrzędne
- zdanie | zdania
- zdanie główne
- zdanie nierozwinięte
- zdanie podrzędne | zdania podrzędne
- zdanie proste
- zdanie rozwinięte
- zdanie skrócone
- zdanie ściągnięte
- zdanie wtrącone
- zdanie złożone
- zdrobniałe
- zdrobniałe
- zgadzać się
- zgadzanie (zgoda)
- zgoda
- zmiana
- zmiana znaczenia
- znaczenie
- znak (diakryt)
- znak miękki
- znak zapytania
- znak zmiękczenia
- znaki pisarskie
- zwyczaj
- zwyczaj narodowy
- źródłosłów (pochodzenie; dział nauki o pochodzeniu)
- żywotne
Wykorzystane źródła:
W „Przedmowie” autorka pisze: „moja nauka [...] to owoc własnego doświadczenia w nauczycielskim zawodzie, i serdecznej a poczciwej pracy na temże polu zasłużonego wielce Jachowicza” (s. I). W podręczniku podaje nazwy przypadków wg Muczkowskiego (s. 29), sama przypadki numeruje.