terminów gramatycznych online
wyraz wieloznaczny
Język: polski
- Cz. II. O wnętrzności języka polskiego. Rozdział I.: Kop/1817
- Nauka V. O formie i znaczeniu wyrazów: Sier/1838
- Znaczenie i życie wyrazów: Łoś II/1925
Cytaty
Prócz wyłusczonych w piérwszej części wyrazów, jako to: piérwotny, pochodny, niedokonany, dokonany etc. te jescze wyrazy wyłusczéniá potrzebują: Jednoznaczny, to jest znaczący jednę tylko rzecz, np. Słońcé. Wieloznaczny, to jest więcéj znaczący, np. głowa, kamień, etc. Bliskoznaczny, np. lubić, kochać. Łączny, jest Przymiotnik z Rzeczownikiem swoim, np. urodzajná ziemia. Rozłączny, jest Rzeczownik z Przymiotnika zrobiony, np. urodzáj ziemski Przenośny, to jest od znaczéniá jednéj rzeczy do drugiéj przeniesiony, np. od głowy ludzkiéj, do cukrowéj.
Wyrazy jednoznaczne są te, z których każdy jedno tylko ma znaczenie np. kałamarz, atrament. Takich wyrazów jest bardzo mało, a więcéj nierównie wieloznacznych, które mają po dwa lub więcéj znaczeń np. wiśnia raz znaczy drzewo, drugi raz owoc.
Już samo przeniesienie znaczenia z jednego pojęcia na inne może się stać źródłem nieporozumień, używamy bowiem wyrazów wieloznacznych i nie uprzedzamy słuchacza, w jakim sensie je bierzemy. Mimo to najczęściej słuchacz nasz łatwo się orjentuje, o ile całość myśli wypowiedzianej w zdania na to go naprowadza; tak np. w wyrażeniu własna pochwała śmierdzi sam stosunek czasownika do pojęcia oderwanego pochwała wskazuje, że słowo śmierdzi ma tu znaczenie przenośne.