Historical dictionary
of grammatical terms online

stopniowanie przymiotników, przysłówków

Language: polski
EJO 1999, 559 Contemporary definition

Stopniowanie. Oznaczanie różnic w intensywności cech. W pracach dotyczących stopniowania mówi się na ogół tylko o cechach nazywanych przez przymiotniki i przysłówki, a pomija niesłusznie inne części mowy - rzeczownik i czasownik.

Quotations

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy.

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy.

Odmiana przez stopnie, czyli stopniowanie imion przymiotnych. Odmiana przez stopnie dzieje się tym sposobem, że można porównywać kilka rzeczy jedna z drugą, jednego lub różnego gatunku, które częstokroć mają te same, lub podobne przymioty, przecięż każda z osobna wzięta, ma w sobie coś doskonalszego, lub mniéj doskonałego, np. ten młodzieniec jest uczony, ów uczeńszy, tamten najuczeńszy.

Stopniowanie przysłówków przymiotnych i innych. Przysłówki osobliwie przymiotne i imięsłowowe stopniują się według potrzeby i zwyczaju narodowego bardzo często i właśnie tak, jak przymiotniki przyjmując trzy zwyczajne stopnie: równy, wyższy i najwyższy.

Formy gramatyczne, służące do oddania tych odcieni przymiotów, nazywamy stopniami: równym, wyższym i najwyższym; samą zaś odmianę - stopniowaniem przymiotników; np. stary, starszy, najstarszy.