Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas zaprzeszły

Hasło w cytatach: czas zaprzesz.
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJP 1991, 43 Definicja współczesna

Czas zaprzeszły (plusquamperfectum) tworzono w stpol. przez dodanie form cz. prze. od słowa posiłkowego być do formy na danego czasownika, odmienianej przez liczby i rodzaje [...] albo przez dodanie osobowych form słowa posiłkowego w cz. prze. do form cz. prze. podstawowego czasownika [...]. Cz. zaprze. wyrażał albo czynność dawno minioną, albo wcześniejszą od innej czynności przeszłej [...]. Dziś można użyć cz. zaprze. [...] w celach stylistycznych, ale z jęz. mówionego wyszedł on zupełnie z użycia.

Cytaty

CZASOWANIE DWUOSOBOWNE SŁOWA Być [...] TRYB OZNA(J)MUJĄCY [...] Czas zaprzeszły było się niegdyś nieumiejętnym było byli tacy którzy się byli nie uczyli.

Do czasy przeszłego należy czas zaprzeszły, który wyraża, iż coś się piérwéj działo lub stało, nim co innego zaszło; np. Czytałem był książkę, zanim brat przyszedł.

Zamiast czasów zaprzeszłych kładziemy króciéj przeszłe; np. Gdy Leszek Biały Haliczanów, ziemię polską najéżdżających, pod Zawichostem poraził (był), od narodu na trzon zaproszonym został.

Czas [...] zaprzesz..

Strona czynna. Tryb orzekający. Czas teraźniejszy: [...] Czas zaprzeszły: l pisał-em -am -om był-a-o, 2 pisałeś -aś -oś był-a-o [...]