terminów gramatycznych online
czas zaprzeszły
Czas zaprzeszły (plusquamperfectum) tworzono w stpol. przez dodanie form cz. prze. od słowa posiłkowego być do formy na -ł danego czasownika, odmienianej przez liczby i rodzaje [...] albo przez dodanie osobowych form słowa posiłkowego w cz. prze. do form cz. prze. podstawowego czasownika [...]. Cz. zaprze. wyrażał albo czynność dawno minioną, albo wcześniejszą od innej czynności przeszłej [...]. Dziś można użyć cz. zaprze. [...] w celach stylistycznych, ale z jęz. mówionego wyszedł on zupełnie z użycia.
Cytaty
Trzy są główne czasy; teraźniejszy, przeszły i przyszły i dwa podrzędne, przeszły nieokreślny i zaprzeszły. Z tych dwa tylko pierwsze są nieskładane, inne tworzą się zapomocą słów posiłkowych.
Czas zaprzeszły 1. Formuje się dodając imiesłów czasu przeszłego do każdéj osoby czasu przeszłego słowa posiłkowego to have: I had consented, zezwoliłem był. Czas ten oznacza tę z dwóch przeszłych czynności, która poprzedziła drugą.
Czas zaprzeszły. I could (might) have had, mogłem był mieć, We could (might) have had, mogliśmy byli mieć. i t. d.
Stąd wynika, że gdy z pomiędzy dwóch czynności przeszłych, jedna wprzód się wykonywa niż druga, natenczas piérwsza z nich w polskim języku dostatecznie wyraża się czasem przeszłym dokonanym. W innych językach jest na to oddzielna słów forma, zwana czasem zaprzeszłym.
Oprócz tych czasów mamy jeszcze czas zaprzeszły, np. kochałem był, kochałam była, kochałom było; czyniliśmy byli, czyniłyśmy były; pisał był, pisała była, pisało było.
Czas zaprzeszły oznacza czynność, która się dawniéj odbyła lub odbywała, aniżeli się druga czynność zaczęła, która obecnie także już jest przeszłą, np. pisałem był, czytałem był, kupiłem był itd.
Czasowniki, oznaczające czynność przeszłą, która się odbyła przed inną czynnością przeszłą, położone są w czasie zaprzeszłym.
Czas teraźniejszy, przyszły, przeszły i zaprzeszły.