terminów gramatycznych online
rzeczownik żywotny
Cytaty
[...] Przymiotniki z rzeczownikami nieżywotnemi w r. m. położone mają przypadek 4ty jak piérwszy, z żywotnemi zaś ludzkiemi, czy zwierzęcemi zawsze jak 2gi np. kupiłem dobre siodło, i dobrego konia.
Rzeczowniki żywotne, zakończone na samogłoskę nosową, przybierają podniebienną spółgłoskę ć, zamiast podniebiennéj spółgłoski ń: od cielę formujemy cielęcia nie cielenia, bo cielenia zdawałoby się pochodzić od cielenie.
Piérwsi nie wykładają, dlaczego w dalszych przypadkach słów imię, ramię, plemię i t. d. nie masz głoski ę (imienia); gdy przeciwnie, rzeczowniki żywotne cielę, prosię i t. p. głoskę swą nosową w dalszych przypadkach zachowują (cielęcia, prosięcia).
Rzeczowniki dzielą się na: 1. Oznaczające istoty żywe i nieżywe; np. człowiek, drzewo.
Z tego wzoru ogólnego wynika, że wszystkie przymiotniki r. m. l. p. mogą być podług niego spadkowane, bez podziału na wzory podrzędne, ponieważ dwoistość spadków jest w nim tylko skutkiem różności rzeczowników żywotnych i nieżywotnych, oraz ogólnych prawideł brzmienia głosek [...].
Różnicę, jaka zachodzi pomiędzy 6. i 7. przyp. licz. pojed. przy rzeczownikach rodzaju męskiego i nijakiego, zachowuje się nietylko przy rzeczownikach osobowo-męskich, lecz przy wszystkich rzeczownikach rodzaju męskiego bez różnicy, czy one są osobowe, czy rzeczowe, czy żywotne, czy nieżywotne.
Człowiek – uczeń – rolnik – sędzia – żołnierz – koń – orzeł – szczupak – motyl – żaba.
Te wyrazy oznaczają osoby lub zwierzęta — czyli istoty żyjące i nazywają się rzeczownikami żywotnemi. Do rzeczowników żywotnych liczą się też w gramatyce nazwy duchów i bóstw (anioł, Jowisz). Rzeczowniki żywotne dzielą się na ludzkie czyli osobowe (ojciec, syn, siostra) i zwierzęce (koń, pies).
Rzeczowniki, które są imionami istot żyjących, nazywają się rzeczowniki żywotne.
Kamień, grób, stół, pióro, dom, rów i t. d. są rzeczowniki nieżywotne.