Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik żywotny

Język: polski

Cytaty

Rzeczowniki [...] żywotne są te, które oznaczają rzeczy żyjące, np. człowiek, sroka, gąsię.

Człowiek – uczeń – rolnik – sędzia – żołnierz – koń – orzeł – szczupak – motyl – żaba.

Te wyrazy oznaczają osoby lub zwierzęta — czyli istoty żyjące i nazywają się rzeczownikami żywotnemi. Do rzeczowników żywotnych liczą się też w gramatyce nazwy duchów i bóstw (anioł, Jowisz). Rzeczowniki żywotne dzielą się na ludzkie czyli osobowe (ojciec, syn, siostra) i zwierzęce (koń, pies).

Wszelkie rzeczowniki żywotne (tj. osobowe i zwierzęce) mają formy biernika przejęte z dopełniacza (np. widzę rolnika, pana, kupca,...), gdy tymczasem w liczbie mnogiej z rzeczowników żywotnych tylko osobowe zastępują biernik formami dopełniacza.

Ale wśród nieosobowych jest dużo takich, które nazywają istoty żyjące, np. pies, motyl, pstrąg, żółw, zaskroniec, jastrząb, wydra, ćma, sowa, jaszczurka. Nazywamy je łącznie z osobowymi rzeczownikami żywotnymi w przeciwstawieniu do wszystkich nazywających istoty nie żyjące, czyli nieżywotnych, np. dom, zeszyt, las, półwysep, góra, burza, rzeka, morze, cnota, postanowienie, związek.