Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

księżyczek prawy

Hasło w cytatach: xiężyczek prawy
Język: polski
Dział: Ortografia (współcześnie)
  • O pismowni w języku polskim: Prz/1816

Cytaty

Grecy nie poczytali Pisu H za Głoskę, ani go w swojem Abecadle nie mieścili w naszem znaczeniu Społgłoski, lecz tym pisem oznaczali Samogłoskę długą, zwaną Eta, rożniąc ją od Samogłoski krotkiej, zwanej Epsylon; a mieli trojaki chuch, z których każdy inszym wzorem zakreślali: [...] 2) chuch gęsty, wyrażany przez xiężyczek prawy (῾) a dający się słyszyć, jak połowa naszego Polskiego chuchu, np. άρμα [harma], ἡρως [heros], ἱερος [hieros], ὁδος [hodos], ὡρα [hora] i t. d.

My Polacy, nie rożniąc osobliwych chuchow Wschodniańszczyzny, w tem tylko naśladujemy Łacinnkow, iż, pisząc słowa pochodzące, czy z Greckiego z xiężyczkiem prawym, lub z Dwojorką CH, czy z Łacińskiego z Głoską H, albo także z Dwojorką, pewne rożnice przypuszczamy w pisach.

We wszystkich zaś wyrazach pospolitych prawopolskich lub prawnie urodaczonych, piszę jednostajnie ch, jako chuch wszędy mocny i jednako wymawiany, np. chandel, Chetman, chimn, chonor, chojny, Chrabia, chufiec, chuk, puchar, wachać się i t. d. tak, jak ten sam chuch wyraża się na ucho zawsze jednako z naczała, w środku i na końcu słow podobnych; a tyle na tem zyskujemy [...] 2) że utrzymamy jakąś pamiątkę Rzymian, naszych Nauczycieli, ktorzy w wyrazach z Greckiego lub Hetruskiego przyswojonych, pisowanych z xiężyczkiem prawym, rożnili H od CH, pisząc np. przez H: Herus, Historia, hujas i t. d. a przez CH pisowane z Greckiem χ: charitas, machina, ronchus i t. d.