terminów gramatycznych online
zamiana spółgłosek
Język: polski
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Nauka II. O zamianie głosek jednych na drugie: Sier/1838
- Nauka IV. O przekładzie głosek: Sier/1838
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- Pisownia: Łaz/1861
Cytaty
O zamianie spółgłosek miękkich na twarde. Spółgłoski miękkie zamieniają się pospolicie na twarde, gdy tuż po nich następująca samogłoska, a najczęściéj e ubywa np. ziemia ziem, głupi głupszy, przychodzień przychodnia, łamie łam, robi rób.
Oprócz dwóch wyrazów powyżéj przywiedzionych wymienimy jeszcze następujące: darł, parł, tarł, umarł, żarł, uformowane od drzéć, przéć, trzéć, umrzéć, żréć, zamiast drzał, przał, trzał, umrzał, żrał; mełłem, pełłem, od mléć pléć, zamiast mlałem plałem; tu w 4ch piérwszych wyrazach oprócz przekładu zachodzi zamiana rz na r, a w 2ch ostatnich zamianal na ł, é na e.
Zmiany spółgłosek są sześciorakie: [...] Upodobnianie spółgłosek: I. do miękkich samogłosek, czyli miękczenie spółgłosek przed miękkiemi samogłoskami; II. upodobnianie spółgłosek do spółgłosek pod względem dźwięku, czyli 1. miękczenie, 2. stwardzanie spółgłosek przed spółgłoskami; III. upodobnianie spółgłosek do siebie pod względem mocy. III. Zamiana spółgłosek co do narzędzi mownych.
[...] Zamiana spółgłosek co do narzędzi mownych. [...] Spółgłoski zamieniamy jedne na drugie co do narzędzi mownych z trzech względów: 1. dla ich powinowactwa; 2. dla łatwiejszego wygłoszenia, i 3. dla przyjemniejszego brzmienia. 1. Spółgłoski, które temi samemi albo najbliższemi narzędziami mownemi wyrabiamy, zamieniają się snadno jedne na drugie, czyli, są ze sobą spowinowacone: spółgłoski b, w, wyrabiamy wargami; g, h, k, ch wyrabiają się w gardle, dlatego jedna drugą niekiedy zastępuje [...]. 2. Dla łatwiejszego wygłoszenia zamieniamy spółgłoski: a). W odmienianiu i tworzeniu rzeczowników pochodnych zamieniamy odbite: c, d, t, przed odbitą c na nie odbitą j [...] gdyż łatwiéj nam odbitą z nieodbitą, niż dwie odbite wygłosić [...].
[...] W pisowni odstępujemy od słoworodu: a) Gdy zachodzi upodobnienie spółgłosek do siebie, co do mocy [...]. b). Gdy zachodzi zamiana spółgłosek co do narzędzi mownych [...]. c). Gdy zachodzi zlew spółgłosek [...]. d). Gdy zachodzi wyrzutnia spółgłoski [...].
Zamiana v na u̯ po samogłoskach wargowych znamionuje przedewszystkiem dialekt słowiński [...].