terminów gramatycznych online
imię własne
Imię własne (nazwa własna, nomen proprium). Definiuje się je na ogół jako wyrażenie, które może być użyte w zdaniu tylko do wskazania jakiegoś indywidualnego przedmiotu, do wyróżnienia go spośród innych przedmiotów.
Cytaty
Roma cuius qualitatis? propriae. Quia unius nomen est. Quid est nomen proprium? Quod uni tantum conuenit, własne imię. Magister cuius qualitatis? Appellativae. Quia est nomen multorum. Quid est nomen appellativum? Quod multis commune est, pospolite imię.
Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Albo iż jednej rzeczy imię jest, i własne jest rzeczone, álbo wielu, i jest pospolite. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus. Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim unius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.
Kiedy przemienia w jáko pan pánie. Kiedy zásię w jeśli są własne imioná, odjąwszy będzie wzywájący w jáko to imię.
Quando us mutatur in e, ut dominus domine. Quando vero in ius, si sint propria nomina, abiecta us, fit vocativus in i, ut Vergilius Vergili.
Imioná tákże własne Narodow, ktore máją tęż terminácyą, ois, ták brzmią jákoby tylko e było [...] v. g. Polonois, Polak.
Obce imiona własne spadkują się podług prawideł języka polskiego […]; wszelako jeśli poprzedzamy imię własne rzeczownikiem Pan, wtenczas możemy nie spadkować imienia własnego […].
Imiona właśne miast, Falmouth, Plymouth, Portsmouth, Weymouth, Yarmouth, i t. d. [...].
[Przedimek nieokreślny] kładzie się [...] przed imionami pospolitymi, następującemi po imionach własnych, jeżeli imię pospolite oznacza rzecz należącą do rzędu wielu innych jej podobnych.
Istotniki, jako miana wszelakich istot, są w mowie poddane pewnym powszechnym prawidłom, — lecz między niemi nazwiska, tak zwane imiona własne, oraz istotniki złożone odróżniają się odmianami w pewnych względach (…).
Każdy rzeczownik [jako wyraz który oznacza imię], może być: 1. imieniem własnem, np. Jan, Piotr, Paweł, Józef, Wisła, Karpaty, San, Kraków, Galicya itd., to jest imieniem, które służy jednej tylko osobie lub rzeczy; 2. imieniem pospolitem, np. człowiek, poeta, rzeka, miasto; 3. imieniem zbiorowem, np. szlachta, wojsko, zboże, pieniądze itd., to jest imieniem, które oznacza cały ogół osób lub rzeczy; 4. imieniem jednostkowem, np. szlachcic, ułan, grosz, ziarno itd., to jest imieniem, które oznacza tylko jedną, pojedynczo uważaną osobę lub rzecz.
Osobne, indywidualne nazwy osób lub rzeczy nazywają się imionami własnemi.
Tylko w obcych imionach własnych, niespolszczonych, zachowujemy podwójne głoski: np. Pallas, Apollo, Pirrhus, Mekka, Otto — i w niektórych obcych pospolitych np.; netto, brutto, itp.