terminów gramatycznych online
modus imperativus
Tryb morfologiczny będący wykładnikiem semantycznego trybu woluntalnego. Wyraża rozkaz, prośbę, radę itp., a w zdaniach przeczących zakaz, lub ostrzeżenie
Cytaty
Quid est [Modus] Imperativus? Quo utimur in imperando et praecando.
Modi quot sunt? Sex: indicativus, imperativus, optativus, potentialis, subiunctivus et infinitivus.
Modos totidem habent quot Latini: indicativum, imperativum, optativum, subiunctivum, et infinitivum.
Verbum, ma cztery Modos, Indicativum, Imperativum, Coiunctivum, Infinitivum: Z ktorych Indicativus z prostá pokazuje i ma wszytkie trzy Personas; Coniunctivus zaś (Subiunctivus) przez pewną Particulam przyłączony bywa, i tákoż ma trzy Personas. Imperativus rozkázuje, i dla tegoż nie ma pierwszej Persony. Infinitivus nie ma żadnej Persony, i dla tegoż názywa się Verbum Infinitum, inne záś Modi zowią się Verbum finitum.
Mało nam nie dostaje, żebyśmy łacińskiej mowie wyrownali, bo tylko Gerundia, supina, Imperativi tertiae personae, Passiva impersonalia rzetelnie, i według łacińskiego kształtu wyłożyć mogli.
Modi sunt septem. Sposobow jest siedm, [I]ndicativus, Ukazujący, Imperativus, Roska[z]ujący, Subjunctivus, Złączający, Optativus, Żądający, Potentialis, Mogący, Permissi[v]us, Dopuszczający, et Infinitivus, i Nieograniczony.
Trybów jest w polskim języku 4:
1wszy: Bezokoliczny (Infinitivus), [...].
3ci; Rozkazujący (Imperativus), przedstawia on czynność w sposobie rozkazującym, np. znaj, niech zna, znajmy, znajcie, niech znają.
TRYB ROZKAZUJĄCY (MODUS IMPERATIVUS).
Czas teraźniejszy (praesens).
znaj [...].
Rozkazujący, imperativus.
★Tryb (modus) oznacza stosunek czynności do rzeczywistości i woli mówiącego: a) ★orzekający (oznajmujący, indicativus).b) ★przypuszczający (łączący, coniunctivus), c) życzący (optativus), d) ★rozkazujący (rozkaźnik, imperativus).
Imperativus, p. czasowniki II 3.