terminów gramatycznych online
kreska diakryt
Geneza: od krysić, kresić 'robić kreski, linie'
Cytaty
Kréska położona nad a w słowie kadź, dla ostrzeżenia czy kadź znaczy naczynie do piwa, czy téż jest czasownikiem (kadzić kadź), jeżeli nie masz różnicy w brzmieniu; byłaby tém samém, czémby było znamię jakie dodane, w témże słowie i w tymże samym celu, do litery k.
Zły był dawniéj nałóg pisać kréskę nad a otwartém, gorszy teraz nie pisać nad żadném, a najgorszy nie wydawać nawet w wymawianiu téj różnice.
KRÉSKI. Obacz Znamiona.
Między samogłoskami wyróżniamy: 1) czyste (otwarte): a, e, i, o, y; 2) nosowe: ą, ę; 3) ściśnione (oznaczane u góry kreską): ó, e.
Gdy spółgłoska miękka stoi na końcu wyrazu lub przed spółgłoską, piszemy wtedy znak pojedyńczy, służący dla spółgłoski twardej, dodając nad nim kreskę (postać, ćma, zaćmić, łódź, kładźcie, wieś, jaśnieć, groźba, sień, pański it. p.).
Tylko spółgłoski wargowe p, b, f, w, m, na końcu form rozkaźnika w dzisiejszym wymawianiu dawniejszą miękkość utraciły; [...] stąd też pisownia ze znakiem miękczenia (kreską) nad temi spółgłoskami nie odpowiada dzisiejszemu wymawianiu.
Zasadą jej jest, by każda głoska była wyrażona tylko jedną literą, przy czem używa się następujących znaków rozróżniających:
´ kreska nad literą (ć, ś, b́, ḿ) oznacza miękkość spółgłoski;
´ kreska z boku litery (s', z') — mniejszy stopień miękkości;
ˏ kreska pod literą (l̗, r̗) — bezdźwięczność spółgłoski;
| kreska przed znakiem samogłoski od góry (|a) — zgłoskę z przyciskiem głównym;
| kreska przed znakiem samogłoski od dołu (|a) — zgłoskę z przyciskiem pobocznym; [...]
¯ kreska pozioma nad literą (ā) — długość samogłoski.