terminów gramatycznych online
rodzaj męski
Geneza: kalka łac. genus masculinum
Rodzaj gramatyczny [...]. Obok systemu dwuczłonowego: rodz. męski (łac. masculinum) - rodz. żeński (femininum) (np .jęz. franc.), i trójczłonowego, w którym oprócz męskiego i żeńskiego istnieje rodz. nijaki (neutrum) (np. w jęz. ang., niem.). występują w nich systemy oparte na innych jeszcze cechach przedmiotów, np. żywotności / nieżywotności (np. ros., pol.), osobowości / nieosobowości (pol.).
Cytaty
Dwa są rodzaje istot wedle płci: męski i żeński, ale są także istoty bezpłciowe, jakiemi są wszystkie rzeczy martwe, lub co do płci obojętne, — rodzaje też istotników są trzy: męski, żeński, oraz nijaki.
Rodzaj męski ma końcówkę twardą, a chociaż zmiękczoną, to zawsze z małym wyjątkiem spółgłoskową (…).
Rodzajów jest trzy: męzki np. ten ojciec, syn, stół […]; żeński np. ta matka, córka, książka […]; nijaki np. to dziécię, wilczę, cacko […].
Jakie są istotniki rodzaju męzkiego? a) Ze znaczenia: Istotniki, oznaczające mężczyzn i zwierzęta płci męzkiéj (wyjąwszy zakończone na sko, iszcze, ę, ątko), istotniki oznaczające duchy dobre i złe, które wyobrażamy sobie w postaci męzkiéj lub z przymiotami mężczyzn, oraz nazwania miesięcy [...]. b) Z zakończenia: Istotniki, kończące się na spółgłoski twarde (wyjąwszy pochodzące z łacińskiego wielozgłoskowe na um [...]).
Masculinum, Femininum et Neutrum, domyślaj się genus triplex, aequalis formae et dignitatis, po polsku zas pierwsze dwa rodzaje męzki żeński dobrze oddano w tłumaczeniu, w trzecim zas Neutrum potwornie zbłądzono, jak żaden naród sławiański tego nie uczynił.
Pyt. Ileż mamy rodzajów w mowie polskiej? Odp. 4ry Męzki, żeński, średni i liczbowy, mnogo-ogółowy. (Inaczej zwany obojętnym).
Rzeczowniki, do których da się zastosować tylko słówko: ten, są rodzaju męskiego.
Rzeczowniki, do których da się zastosować tylko słówko: ta, są rodzaju żeńskiego.
Rzeczowniki, do których da się zastosować tylko słówko: to, są rodzaju nijakiego.
Form takich, jak: zań, weń, przezeń, nań, wolno używać tylko wtenczas, kiedy się odnoszą do rzeczownika rodz. męskiego, i to tylko w liczbie pojedynczej.
a w zakończeniach: [...] W I. przyp. l. mn. rzecz. przyswojonych z łacińskiego i greckiego (rodzaju nijakiego w tychże językach, a w polskim męskiego) jak: poemata, statuta, fundamenta itd. [...].
[...] także niektóre rzecz. cudzoziemskie rodz. męskiego upodobniły się do powyższych np. gusta [...]
Rzecz. obce rodz. m. na ans mają w I. p. l. m. e twarde: kwadranse [...]
W V przyp. l. p. rzecz. r. m. z ostatnią spółgł. miękką lub zmiękczoną: kraju, papieżu, tchórzu, Jasiu [...].