Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

genus neutrum

Język: łaciński
Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny jest kategorią gramatyczną obejmującą w pol. wszystkie odmienne części mowy. Podstawową funkcją kategorii rodz. jest funkcja składniowa, polegająca na sygnalizowaniu za pomocą składni zgody związków syntaktycznych istniejących wewnątrz wypowiedzenia. mówiąc o rodz. G. rzeczowników, mamy na mysli ich klasyfikację na grupy (rzeczowniki żeńskie, nijakie...) w zależności od tego, jakich form fleksyjnych wyrazów odmieniających się według rodz. wymaga dany rzeczownika jako podmiot zdania lub człon główny grupy imiennej. Podstawowym kryterium, na podstawie którego dokonuje się podziału rzeczowników na klasy rodzajowe, jest więc kryterium syntaktyczne. Kryterium to pozwala na wyróżnienie w jęz. pol. co najmniej pięciu klas rodzajowych rzeczownika: 1. rzeczowniki męskoosobowe, 2. męskożywotne, 3. męskonieżywotne, 4. nijakie, 5. żeńskie. (EJP 321-324)

Cytaty

Mora/1592, s. 20 B2v [24] Definicja

Quid est Genus Neutrum? Cui praeponitur articul[us] vel cuius nota est - Hoc Scamnum, Ława.

[Co to jest rodzaj nijaki? To taki, przed którym kładzie się rodzajnik lub którego znak to - to "scamnum" ('ławka').]
Mora/1592, s. 154 K5v [158] Definicja

Quid est [Genus] Neutrum? [Ktore słowko nie łączy się cum casu agentis aut patientis, to jest, ktore nie znáczy cum casu co czynić albo cierpieć?] [Verbum] Neutrum jest, 1. Quod definit in O, 2. et prope modum Actionem et Passionem significat, 3. verumtamen casum Activorum aut Passivorum non recipit, sed absolutè ponitur, 4. Nec format ex se Passivum, [id est, non redit in Passivum] primae personae, assumta litera R.

[Czasownik nijaki to taki, 1. który kończy się na "-o", 2. ma znaczenie czynności lub bycia poddanym czynności, 3. ale nie otrzymuje przypadka czynnego lub biernego, lecz kładzie się go w sposób absolutny, 4. nie tworzy z siebie strony biernej [to jest, nie wraca do strony biernej] w pierwszej osobie przyjąwszy literę R.]