of grammatical terms online
genus neutrum
Rodzaj gramatyczny jest kategorią gramatyczną obejmującą w pol. wszystkie odmienne części mowy. Podstawową funkcją kategorii rodz. jest funkcja składniowa, polegająca na sygnalizowaniu za pomocą składni zgody związków syntaktycznych istniejących wewnątrz wypowiedzenia. mówiąc o rodz. G. rzeczowników, mamy na mysli ich klasyfikację na grupy (rzeczowniki żeńskie, nijakie...) w zależności od tego, jakich form fleksyjnych wyrazów odmieniających się według rodz. wymaga dany rzeczownika jako podmiot zdania lub człon główny grupy imiennej. Podstawowym kryterium, na podstawie którego dokonuje się podziału rzeczowników na klasy rodzajowe, jest więc kryterium syntaktyczne. Kryterium to pozwala na wyróżnienie w jęz. pol. co najmniej pięciu klas rodzajowych rzeczownika: 1. rzeczowniki męskoosobowe, 2. męskożywotne, 3. męskonieżywotne, 4. nijakie, 5. żeńskie. (EJP 321-324)
Quotations
Lumen g, neu,de, iij. Ein Liecht, Poświátá.
Interniculum, ge.n.d.ij.
Bellaria [...] ge.ne.d.i.
Vinum, g.ne.d.ij.
Villum. g.n.d.ij.
Genus masculinum, femininum, neutrum – rodzaj męski, niewieści i oddzielny a. żaden.
ODDZIELNY gram. oddzielnej liczby neutri generis, lignum R v6v (md); genus neutrum oddzielne ut hoc scamnum ani męskie, ani niewieście R v6v (md; av. neuter); oddzielne, co nie prawujące (?) się, a przeto nie możemy ich wymowić przez oskarżający spadek <verba> neutra R a8 (md; av. activa verba); oddzielne, Co nie prawujące się, a przeto nie możemy ich wymowić przez oskarżający spadek verba neutra RN (K. tyt.).
Genera nominum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Foemininum, ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos. Est praeterea trium generum, quod Omne dicitur, ut hic et haec et hoc foelix. Est et Epicoenum, id est promiscuum genus, ut hic passer, haec aquila, mustela, miluus.
Neutrorum tres sunt terminationes: e, ę et o, ideo hoc genus omnium facillime cognoscitur.
Quid est Genus Neutrum? Cui praeponitur articul[us] vel cuius nota est - Hoc Scamnum, Ława.
Quid est [Genus] Neutrum? [Ktore słowko nie łączy się cum casu agentis aut patientis, to jest, ktore nie znáczy cum casu co czynić albo cierpieć?] [Verbum] Neutrum jest, 1. Quod definit in O, 2. et prope modum Actionem et Passionem significat, 3. verumtamen casum Activorum aut Passivorum non recipit, sed absolutè ponitur, 4. Nec format ex se Passivum, [id est, non redit in Passivum] primae personae, assumta litera R.
Rodzáju imion wiele są? Cztery. Ktore? Męskie, jáko ten mistrz. Niewieści, jáko tá mądrość. Oddzielne, jáko tá łáwá. Pospolite, jáko ten i tá kápłan.
Genera nominum quod sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Foemininum, ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos.
Nomina virorum et mensium sunt masculini generis, sic et faeminarum nomina faeminini. Exceptis tamen quae per diminutionem aut alio quocunque modo in ę/e vel o terminantur, tunc enim sunt neutrius generis.
Genera nominum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Femininum ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos.
Rodzáju imion wiele są? Cztery. Ktore? Męskie/ jáko ten mistrz. Niewieście/ jáko tá mądrość. Oddzielne/ jáko tá łáwá. Pospolite/ jáko ten i tá kápłan.
Imioná záś ktore w języku Łácińskim są rodzáju oddzielnego, to jest (Generis neutrius) w języku Włoskim sie w męski obracáją.
Egli Neutrum, Temu, zażywamy dla ozdoby większej, ábo wyráżenia rzeczy, jáko to mogłbym mowić.
Omne adiectivum, sive sit Nominale, sive Pronominale (excepto ktoś quispiam & nikt nequis), sive Participiale, movetur apud nos in singulari numero (in plurali enim duo tantum genera habemus videlicet masc. & neut.) per tria genera et tres terminationes hoc modo: dobry, dobra, dobre, trzeci, trzecia, trzecie, który, która, które, śpiący, śpiąca, śpiące, pisany, pisana, pisane, & c.
DE GENERE. Genera adiectivorum habemus tria: Masculinum, Foemininum, Neutrum.
Adiectiva tákże, álbo trojáko się kończą, in Masculino, kończą się ná, Us, albo R, in Foeminino, ná, A, in [genere] Neutro ná. UM. jáko Doctus, docta, doctum, Albo się kończą, dwojáko, in Masculino i Foeminino ná IS, in Neutro, ná E, jáko: Svavis, svave, wdzięczny. Albo się kończą, jednoráko, generis Omnis, jáko: Felix, szczęsliwy, Prudens, rostropny [etc].
Jáko bowiem od tych pochodzą Impersonalia Passiva, jáko: vivitur, discitur etc. ták też i Participia Passiva, osobliwie in Genere Neutro, od niechże sámych pochodzić mogą.
Les Grammairiens en aujoutent un troisieme, c'est à dire le Neutre, pour le quel on a la particule hoc, hoc Templum, le Temple.
[...]
Grammatycy jednak i trzeci rodzaj przydają, to jest, Neutrum, mający artykuł Hoc, v. g. Hoc Templum, ten Kościoł.
On croit le genre féminin plus noble, que le genre neutre; c'est pourquoi s'il y a deux substantifs l'un de genre féminin et l'autre de genre neutre, on accorde l'adiectif au féminin.
[...]
Pospolicie sądzą, że genus foemininum jest zacniejsze niżeli neutrum, dla czego gdy się trafią dwa substantiva jedne generis foeminini, a drugie neutrius, adiectivum powinno się zgadzać cum foeminino.
Е. i Я. często używają się za jedno, osobliwie w wielkiej liczbie (in numero plurali) przydatnych (adiectivorum) piszą Святые, Swięci, i Святыя.Ta odmienność liter, Е. i Я. w rodzajach imion przydatnych (in generibus nominum adiectivorum), żadnej różnicy znacznej nie sprawuje: chociaż się zdaje, że Е. przyzwoiciej w Męskich (Masculinum), a Я. w Białogłowskich (Femininum) i trzeciego rodzaju (neutrum).
Rossyjskie istotne imiona są czterech rodzajow: Męskiego (Masculinum), Białogłowskiego (Fœmininum), trzeciego, albo śrzedniego (Neutrum) i powszechnego (Commune).
Rodzajow mają słowa przeszłych czasow trzy: Męski (Masculinum) [...] Białogłowski (Fœmininum) [...] Srzedni (Neutrum) Было писало, było pisało.
Genera Nominum: Rodzaje Imion. Genus masculinum: Rodzaj męzki. Genus Foemininum. Rodzaj niewieści. Genus Neutrum. Rodzaj nijaki etc.
Genera nominum quot sunt? rodzajow imion wiele jest? sex, sześć, masculinum, męski, ut hic magister, jako en mistrz, faemininum, niewieści, ut haec mensa, jako ten stoł, neutrum, oddzielony, ut hoc scamnum, jako ta lawa, omne, wszelki, ut hic, et haec, et hoc felix, jako ten, i ta, i to szczęśliwe, commune, pospolity, ut hic et haec fortis, jako ten i ta mocna, et hoc forte, i to mocne; dubium, wątpliwy, ut hic, vel haec dies, jako ten dzień.
Nijaki rodzaj, genus neutrum.
[Genus] Neutrum. [Rodzaj] Nijaki.
Masculinum, Femininum et Neutrum, domyślaj się genus triplex, aequalis formae et dignitatis, po polsku zas pierwsze dwa rodzaje męzki żeński dobrze oddano w tłumaczeniu, w trzecim zas Neutrum potwornie zbłądzono, jak żaden naród sławiański tego nie uczynił.
Neutrum, p. rodzaj.
★Rodzaj wyrazów: ★męski (masculinum), ★żeński (femininum) i ★nijaki (neutrum). W liczbie mnogiej też ★męsko-osobowy (pilni chłopi orali) i ★rzeczowy (pilne chłopy orały).