Historical dictionary
of grammatical terms online

casus accusativus

Language: łaciński
EJO 1999,15 Contemporary definition

Przypadek syntetyczny o prymarnej funkcji syntaktycznej (gramatycznej). Rzeczownik w a. występuje w związku syntaktycznym z czasownikami przechodnimi, zajmując przy nich pozycję drugiego argumentu, w terminach tradycyjnych: pełniąc funkcję dopełnienia bliższego.

Quotations

Accusativi et ablativi constructio. Hi duo casus raro in oratione absque verbo aut praepositione ponuntur.

Quid est Accusativus? Quo utimur, cum personam aut rem verbo subicimus: Ut, Lego Virgilium. Accusandi tamen voce praecipue gaudet: Accuso te furti, [zádájęć złodziejstwo.].

[Co to jest biernik? To przypadek, którego używamy, gdy osobę lub rzecz podporządkowujemy czasownikowi, np. "Lego Vergilium" ('Czytam Wergiliusza'). Jednak zwłaszcza cieszy słowem oskarżania: "Accuso te furti" ('Oskarżam cię o kradzież').]

Upadnie różnica rzeczeń odmiennego znaczenia, a podobnego wymawiania [...] пѣню, pienie, imie w Oskarżającym (Accusativus) od пѣню, pienię, пѣнишь, pienisz.

Imiona [...] kończące się na А. [...] przemieniają A. [...] w Oskarżającym (Accusativo) na У.

Daléj w stosunkach pożycia potrzeba było np. wskazać, że uczucie swoje, swoję miłość lub gniew i nienawiść przelewa na towarzyszkę [...]; i to utworzyło drugi wyraz, w innej postaci, choć tęż osobę oznaczający ciebie. A przez naśladowanie już tego i pierwszy zaimek ja przybrał podobną odmianę w postaci mnie, i tę odmianę nazywam drugim skłońnikiem (accusativus).

(d) Dlatego przemieniłem porządek drugiego i czwartego skłońników w dawniéjszych grammatykach stale używany; że on nie jest przyrodzony, ale tylko z innych języków grammatyk naśladowany, a mianowicie z łacińskiego, w którym z 2go skłońnika inne tworzono, czego w naszym języku niema. Po wyjściu mojéj grammatyki z Cenzury bardzo się ucieszyłem że Jordan w swojéj już też odmianę zaprowadził.

Trzeci przypadek z działań sprawomianu wynikły, jego czynnym wpływem skutkowany, który nazwać można cosprawialny, (accusativus) odpowiada na pytanie: jaki jest skutek działania? kogo? co dotyka? (…).

Przypadek trzeci cosprawialny .... Przypadek czwarty, (accusativus).