Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spójnik

Język: polski
EJO 1999, 545 Definicja współczesna

Spójnik. Wyraz pomocniczy pełniący prymarnie funkcję wskaźnika syntaktycznego. Wiąże składniki zdaniowe w zespoły zwane zdaniami złożonymi bądź składniki wyrazowe wewnątrz zdań pojedynczych.

Cytaty

Zdania przydane względem głównego są podrzędnemi (подчинительныя); a zaś główne zdania, połączone między sobą spójnikami, spółrzędnemi (сочинительныя). Spółrzędnemi mogą być także zdania przydane, uważane względem siebie samych, nie zaś w stosunku do głównego.

Zdania dopełniające, zaczynające się od spójnika że, mogą się także skracać na rzeczowniki.

Zdania współrzędne mogą następować po sobie dwojako, tj.:

a) bez żadnego zgoła połączenia, i wtenczas wiąże je z sobą tylko jedna ogólna myśl, jak to się ma wła­śnie ze zdaniami, znajdującemi się na czele tego paragrafu:

b) albo też spajają się ze sobą wyrazami: i, a, lub, albo, potém, nakoniec, i t. p., które właśnie z tego powodu spójnikami się zowią.

Spójników właściwych, czyli wyrazów, za pomocą któ­rych jedno zdanie z drugiém się wiąże, jest bardzo mała ilość w języku polskim. Z tego powodu używamy bardzo często i przysłówków jako spójników.

Czystemi spójnikami naszemi są: i, a, ale, lecz, albo, bo, [...] i kilka innych. Reszta bierze się z przysłówków: np. również, potém, nakoniec, częścią — częścią itp.; nazywamy je spójnikami niewłaściwemi. W nauce składni wyrazu: spójnik będziemy używali w ogólniejszém znaczeniu tj. będziemy nim oznaczali wszystkie wyrazy do łączenia zdań służące.