terminów gramatycznych online
osoba gramatyczna
Geneza: łac. persona 'osoba'
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. Funkcja aktualizacyjna kategorii osoby polega na wskazaniu uczestnika zdarzenia będącego przedmiotem danego zdania poprzez jego identyfikację z jednym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
Personae verborum quot sunt? Tres. Quae? Prima ut lego: Secunda ut legis. Tertia ut legit.
Osob słow wiele są? Trzy. Które? Pierwsza jáko czytam: Wtora jáko czytasz. Trzecia jáko czyta.
O Istocie, wielości, i Osobach Zaimkow.
Osob, ktore sie Zaimkami wyrażają, jest trzy: Pierwsza ktora mowi, a ta się wyraża Zaimkiem Ja, my. Druga, do ktorej sie mowi, à ta się wyraża Zaimkiem ty, wy. Trzecia o ktorej się mowi, a ta się wyraża Zaimkiem On, oni; i innemi tak Zaimkami, jako imionami.
Do tej części mowy, ktora się nazywa Verbum, należą wszystkie słowa, co się odmieniają przez sposoby, czasy i Osoby, czyli jak z Łacińskiego mowiemy, ktore się koniugują, to jest ktorym się mogą dodawać Zaimki: Ja, ty, on; my, wy, oni; tak np. ja chwalę [...] oni chwalą.
Personae sunt tres, osob jest trzy, prima ùt ego, pierwsza jako ja, nos, my, secunda, wtora, ut tu, jako ty, vos, wy, tertia, trzecia, út ille, jako on, ùt illi, jako oni [...].
Wiele jest w słowie przypadkow? octo, ośm, Figura wyobrażenie, species, kształt, Genus, Rodzaj, conjugatio, Sprzążenie, modus sposob, Tempus, czas, numerus, liczba, Persona Osoba.
Osobowanie czyli odmiana słowa przez osoby jest to taka odmiana zakończenia słowa, która oznacza stosunek słowa do podmiotu, a różne zakończenia słowa […], które ono przybiera, aby pokazać, jakiéj osoby bywa podmiot, nazywamy osobami słowa.
[…] Orzeczenie ma trzy osoby: osoba pierwsza, gdy orzeczenie przypisujemy osobie mówiącéj; osoba druga, gdy orzeczenie przypisujemy osobie do któréj się mówi; osoba trzecia, gdy orzeczenie przypisujemy osobie lub przedmiotowi ubocznemu, o którym się mówi [...].
Osoby. Osób w odmianie słów, podobnie jak w zaimkach, rozróżniamy trzy w każdej liczbie.