Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

osoba pierwsza

Język: polski
EJO 1999, 414 Definicja współczesna

Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.

Cytaty

Godniejsza jest pierwsza osobá, niż wtora, wtora niż trzecia.

Le première personne est censée plus noble que la seconde, la seconde plus noble que la troisième.

[...]

Pierwsza osoba zacniejsza jest niż druga, a druga niżeli trzecia.

Osob jest trzy w liczbie pojedyńczej, i trzy w mnogiej. Pierwsza osoba która mówi; (ja) znam, (my) znamy (5). Druga do której się mówi; (ty) znasz, (wy) znacie. Trzecia osoba lub rzecz o której się mówi; (on, ona, ono) zna, (oni, ony) znają.

Częstokroć nie dodaje się y w zakończeniu my, osoby pierwszej liczby mnogiej Słów niedokonanych i dokonanych, np. bijem, podbijem, robim, zrobim.

[...] wyraża się znamy, wiemy, i t. d. gdyż inaczej, nie byłoby różnicy między osobą 1szą liczby pojedyńczej, a 1szą liczby mnogiej.

TRYB ROZKAZUJĄCY Znaczy rozkazowanie, proszenie, lub napominanie. [...] Bez nalegania. Pierwszej osoby nie ma Bądź (ty) (znany, a, e [...] Z naleganiem. [...] Bądźże znany i t. d. Niechże będzie znany.