terminów gramatycznych online
osoba trzecia
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
[…] Orzeczenie ma trzy osoby: osoba pierwsza, gdy orzeczenie przypisujemy osobie mówiącéj; osoba druga, gdy orzeczenie przypisujemy osobie do któréj się mówi; osoba trzecia, gdy orzeczenie przypisujemy osobie lub przedmiotowi ubocznemu, o którym się mówi [...].
[…] Wyrażenia bierne obcych języków rozmaicie oddajemy. I tak […] albo je na czynne przerabiamy […]. Albo używamy imiesłowu biernego na ny, ty ze słowem być, bywać, zostać […]. Albo przez użycie słowa zaimkowego w trzeciéj osobie liczbie pojedyńczéj albo mnogiéj [...]. Albo używając słowa nieosobiście w czasie teraźniejszym i przeszłym w trzeciéj osobie liczby mnogiéj, a w czasie przeszłym imiesłowu biernego rodzaju nijakiego liczby pojedyńczéj na no, to z biernikiem zaimka lub istotnika [...].
3-cia osoba l. mn. miała w epoce prasłowiańskiej zakończenie -nt-, którego nosowe n łącznie z poprzedzającą samogł. o osnowy utworzyło nosowe ą.
Dla osoby 3-ej używa się w dzisiejszym języku forma opisowa, złożona z wyrazu niech lub niechaj (formy rozkaźnika od słowa niechać) i z 3-ej osoby czasu teraźniejszego trybu oznajmującego danego słowa; np. niech niesie, niechaj wiezie.
Forma osoby 3-ej jest (stsł. jestъ) stanowi jedyny przykład słowa polskiego z zakończeniem pierwotnym t; we wszystkich innych słowach w języku polskim przestało się ono wymawiać jeszcze w epoce przedpiśmiennej.
Strona czynna. Tryb orzekający. Czas teraźniejszy: l poj. 1 osoba: piszę, 2 osoba: pisz-esz, 3 osoba: pisze [...]
Strona czynna. Tryb orzekający. [...] Tryb przypuszczający [...] Tryb rozkazujący. 1 osob. -, piszmy, 2 osob. pisz, piszcie, 3 osob. niech pisze, niech piszą.