Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

podjestota

Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)
  • III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
  • O czynosłowie: Nał/1774
Definicja współczesna

Podmiot

Cytaty

P. Jak się to nazywa o czym twierdzemy co; i to, co twierdzemy o czym? O. Pierwsze nazywa się Jestota lub Podjestota lub Wjestota (le sujet.) Drugie nazywa się Przymiot (l'attribut) ktory o Jestocie twierdzemy. Jestoty wyrażamy przez Jestotne Imiona. Przymioty przez Dodane Imiona. Zaimkami także Jestoty wyrażamy. Mianujący Spadek najpierwej do tego wyrażania służy. Wszystkie zaś słowa wyrażające Jestotę, i jej przymioty nazywają się Fraza, albo, tłomacząc to niepolskie słowo Propozycja, Założenie, albo Układ. (la proposition, la phrase.)

Pierre aime Dieu [...]. W jednej tedy Propozycyi, Pierre jest Podjestotą Mowienia, bo o niem mowią, a Bog jest Przedjestotą [...] Sprawy lub Czynienia Piotra.

Podjestota Mowy (le sujet d’une proposition) nazywa się, le Nominatif du Verbe, (Mian. Spadek Czynosłowa.)

P. Co rozumieć przez Rząd Prosty czyli Istny? O. Trzeba rozumieć Imie albo Zaimek znaczący Podjestotę (sujet) albo Przed-jestotę (objet).

Être [...] służy tylko do związania podjestoty z jej Jakością albo Przymiotem.

Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].

Syntaxis — skład (s. 181): propositio simplex — propozycyja, założenie, fraza, układ, mówienie proste, composita — złożone, subiectum — (pod-, przed-, w-, s. 353) jestota (s. 495), praedicatum — jakość, przymiot, obiectum transitivum — czynienie myślne, objestota (s. 205), rząd prosty, istny, udzielny (s. 546), istotny (s. 557), intransitivum — nieprosty, odnośny.