Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

prawidło

Język: polski

Cytaty

Nad wszystko zdałoby mi się najpotrzebniejsze, przez ludzi doskonałych o ktorych teraz w Polszcze nie trudno, zebranie ustaw, i jednostajnego prawidła mowy Polskiej.

Appendix, inaczej, Auctarium, Corollarium, Mantissa. Pol. Przydatek. Regula. Reguła. Prawidło. Ustawa. Scholion. Wykład. Exceptio. Wyłączenie. Annotatio, Nota, Notula. Przypis. Przypisek etc.

Byłoby zaś rzeczą bardzo długą dawać prawidła, ktoré słowo z jakiemi i w jakiém znaczeniu kłaśdź się przyimkami.

Podając té prawidła nie zapewniam o ich nieomyłności: w każdym języku Prawidła mają swe wyjątki.

16.Na pytanie: kiedy? którego dnia, miesiąca, roku? odpowiadamy przyp. 2gim np. Kiedy byłeś? odp. dnia wczorajszego, 26 Marca, r. b. Od tego prawidła wyjmują się następujące wyrażenia, i na pytanie: Kiedy?; często odpowiadamy z przyimkiem, np. w tym czasie, w tę niedzielę, (albo) tego czasu, téj niedzieli [...].

Prawideł na nie grammatyka żadnych nie podaje: bo na czucie nie masz prawideł w żadnej nauce [...]. Od wykrzykników czasem słowa się tworząnp. bakać, hokać, hopać, nukać, kochać, szlochać i t. p.

P. Kiedy się używa w języku polskim zaimków: Ja, ty, on, my, wy, oni. O. Kiedy słowo się dorozumiéwa, albo kiedy wyraźniéj chcemy oznaczyć osobę. W innych razach samo zakończenie słowa pokazuje dostatecznie osobę i wtenczas używanie zaimka byłoby zbyteczne i przeciwne prawidłom języka: n. p. Czy byłeś w teatrze? Byłem, a ty?

Najstarszą nazwą jest gramatyka. Nazwa ta była długie wieki stosowana do nauki, której zadaniem było gromadzenie prawideł poprawnego mówienia i pisania.