terminów gramatycznych online
alternacje historyczne
Zakres i stopień produktywności danej alt. m. mogą być różne w zależności od tego, czy mamy do czynienia z fleksją, czy z derywacją, z morfologią imienną , czy czasownikową. Np. alt. /a/ : /o/, /s/ : /š/, /t/ : /c/ są typowe dla morfologii czasownikowej, gdzie są w pełni regularne (pomogę : pomagam, pisać : piszę, szeptać : szepce), podczas gdy alt. /e/ : ø jest typowa dla morfologii imiennej (ma tu ona charakter nieregularny) oraz dla przedrostków i przyimków (gdzie jest regularna). Inny zespół alt. m. charakterystyczny jest dla słownictwa rodzimego, inny dla wyrazów synchronicznie obcych (zapożyczonych), np. alt. /d/ : /z/ występuje tylko w tej drugiej grupie (np. korodować : korozja). (h: Alternacje EJP 17-18)
Cytaty
Mamy dwa główne rodzaje alternacji czyli oboczności: [...] w drugim zaś bierzemy za punkt wyjścia jednolitość morfemy lub połączenia morfem, jako kompleksu elementów wymawianiowo-słuchowych namorfologizowanych (alternacje historyczne i psychofonetyczne czyli korelacje). [...] Z drugiej strony morfemy różnopostaciowe [nog- || nož- || noʒ-], [v́oz- || v́eź- || vuz- || voź-]... stanowią oczywiście tylko odmiany tej samej niegdyś jednolitej morfemy, odmiany wywołane przez cały szereg procesów historycznych podczas wielopokoleniowego obcowania międzyjednostkowego.