terminów gramatycznych online
przymiotnik
Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).
Cytaty
[…] W skłánianiu zaś przymiotników h i ɦ miękczą się przed i w dzisiejszéj polszczyznie w ʒ, s […].
[…] Nadto jile razy mianownik liczby mnogiéj rzeczowników męzkich kładziemy s przymiotnikiem lub zajimkiem kończącym się na i […], tyle razy końcówka rzeczownika e nie zawierá w sobie znamieniá rzeczowości n […].
Przymiotnik oznaczá przymiot, włásność jakiéjkolwiek jistoty, lub materyją, s któréj rzecz się skłádá [...]; lub też náleżenie jednéj rzeczy do drugiéj [...]. Użycie przymiotnika w języku jest dwojakie. Używá się bowiem już jako orzeczenie (praedicatum) podmiotu (subjectum) zdaniá; i tak w zdaniach: Bóg jest vsehmocny, złoɣek jest ułomny [...], rzeczownik Bóg, złoɣek [...] są podmiotami zdaniá, którym przywłászczá się pewien przymiot lub włásność oznaczoną przymiotnikami vsehmocny, ułomny [...] za pośrednictwem słowa jest, które w takim razie nazywają gramatycy i logicy łącznikiem (copula), to jest wyrazem łączącym podmiot z orzeczeniem czyli praedikatem, który tu jest oznaczony przymiotnikami [...]. Drugie użycie w mowie przymiotnika odbywá się wtedy, kiedy w myśli naszéj przymiot lub własność jaká stanowi jednę nierozerwaną całość z rzeczownikiem oznaczającym jakąkolwiek jistotę [...]. W powyższych przymiotniki vsehmocny, ułomny, dobry nazywają gramatycy z grecka epitetami, to jest przydáwkami lub przekłádkami. To wyjaśnienie, ściśle rzecz biorąc, náleży włáściwie do Składni (Syntaxis), lecz położyliśmy je tutáj dlá lepszego zrozumieniá budowy przymiotników. Są one piérwotne, pochodne, pojedyncze lub złożone; lecz tymczasem nie o to nám chodzi, tylko o to czy przymiotnik jest opatrzony na końcu pojimkiem, lub używá się w języku naszym bez niego [...].
Przymiotnik jest to część mowy odmienna, która nadaje przymiot rzeczownikowi i z nim się zgadza w rodzaju, liczbie, przypadku [...] Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.
Kiedy w Narzędnikach i Miejscownikach przymiotników należy pisać za księdzem Kopczyńskim: ym, im, ymi, imi, a kiedy: ém, emi, — o tém mówiliśmy szczegółowo na str. 105.
NB. Prof. Małecki i nowsi gramatycy używają w Narzędniku liczby mnogiéj tylko końcówki: ymi, (imi), bez względu na rodzaj, do którego się przymiotnik odnosi.
ą [...] w deklinacji [...] w IV. p. l. p. zaimków i przymiot. r. ż. [...]
W przym. i rzecz. utworzonych za pomocą przyrostka ski, stwo od osnów na d i odpowiadającym imionom ski i ctwo pisać dz, a więc: sąsiedztwo, sąsiedzki [...].
W nazwach gieograficznych, złożonych z rzeczownika (imienia pospolitego) i przymiotnika, tylko w przymiotniku zostaje wielka litera: morze Bałtyckie, góry Tatrzańskie.
★Przymiotniki, wyrazy oznaczające właściwości przedmiotów.
II. Wyrazy jako całości ze względu na znaczenie (części mowy):
A. Wyrazy ★samodzielne: 1. imiona (nomina): a) ★rzeczownik (substantivum), b) ★przymiotnik (adiectivum), c) ★liczebnik (numerale).