Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przymiotnik

Język: polski
EJO 1999, 475 Definicja współczesna

Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).

Cytaty

Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. Nomen Adjectivum: Imie przyrzutne, przymiotne, krocej Przymiotnik. Nomen proprium: Imie własne czyli szczegulne. Nomen appellativum: Imie nazowne, mianowne, czyli pospolite. Nomen gentile, gentilitium: Imie Narodowe, Rodowe.

Główne warunki Szykowania wyrazów są: aby przymiotniki, imiesłowy, zaimki, słowa, nie zbyt odległe były od swoich rzeczowników [...]; nareszcie, aby wyrazy rządzone od rządzących, słowa od spójników, imiona rzeczowne od przyimków i t.p. nie były zbyt oddalone.

(1) Przymiotniki są czworakie, a nie troiste jak wielu mniema:

a) Przymiotniki imionowe zielony, a, e, biały, a, e,

b) — słowne z zieleniały, a, e,

c) — imiesłowowe z zieleniony, a, e,

d) — zaimkowe ten, a, o, mój, a, e.

Możnaby doliczyć imiona osób na ski, i cki, np. Zamojski, a, Czarnecki, a.

Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

Przymiotnik jest to wyraz, który oznacza przymiot lub własność rzeczownika [...].

Zakończenie przymiotników zmienia się podług rodzaju, spadku i liczby rzeczownika, do którego się odnoszą. Podobnie więc jak rzeczowniki, mają przymiotniki ale tylko w l. p. trzy rodzaje: Męski z zakończeniem na i albo y, żeński z końcową samogłoską a, nijaki zakończony na e; w l. m. mają dwa wzory nierodzajowe. Mają także równie jak rzeczowniki dwie liczby i w każdéj po siedm spadków.

Przymiotnik, czyli imię przymiotne, jest nazwisko przymiotu, czyli własności, albo raczéj określenie rzeczy, np. człowiek dobry, koń dzielny, stół drewniany, cnota prawdziwa, koło okrągłe i t. d.

Przymiotnik sam przez siebie prawie nic nie znaczy, ale połączony z rzeczownikiem wyraźnym lub domyślnym, ma prawdziwe swoje znaczenie.

Przymiotniki odmieniają się przez rodzaje, liczby, przypadki i stopnie.

Każdy przymiotnik przyjmuje wszystkie trzy rodzaje, męski, żeński i nijaki.