terminów gramatycznych online
przymiotnik
Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).
Cytaty
Nie przestając człowiek na tem, zaczął się zastanawiać nad podobieństwem i różnicą przedmiotów i to mu odkryło ich przymioty np. góra wysoka, kurhan niski, dzień jasny [...] i te wyrazy po grammatycznemu nazywają się przymiotnikami.
Imiona przymiotne czyli przymiotniki. [...]
Lubo dopiéro po rzeczownikach i słowie jestem zaczęły się tworzyć przymiotniki; jednak ponieważ w dzisiéjszéj mowie przymiotniki w najbliższym są związku z rzeczownikami, z niemi we wszystkich odmianach się zgadzają i mają odpowiednie skłońniki we wszystkich liczbach, oraz że słowa pospolicie się z przymiotników wykształciły przy pomocy posiłkowégo jestem [...].
- W rzeczownikach i przymiotnikach na ate, przez wyjątek od tegoż samego prawidła: separate, oddzielny, ultimate, ostatni [...].
Przymiotniki angielskie nie odmieniają się ani przez rodzaje, ani przez liczby, ani przez przypadki. [...] Użyte zamiast rzeczowników mają zawsze znaczenie liczby mnogiej. [...] Przymiotników wziętych za rzeczowniki nigdy nie można w przypadku dzierżawczym. Ile razy jest mowa o pewnéj zbiorowéj liczbie indywiduów posiadających jaką własność lub przymiot, przyimek of zastępuje jego miejsce.
Przymiotniki angielskie nie odmieniając się ani przez liczby, ani przez przypadki, ani przez rodzaje nic o ich zgodzie z rzeczownikami powiedzieć nie można. [...] Użyte zamiast rzeczowników [...] mając tylko znaczenie liczby mnogiéj, zgadzają się ze słowami i zaimkami w liczbie mnogiéj.
Miejsce przymiotnika jest tuż przed rzeczownikiem.
Wyraz w zdaniu, ściągający się do innego, na pytanie jaki? przez który jednę istotę odróżniamy od podobnych jéj, nazywa się określeniem, wyrazem określającym. Do oznaczenia określenia służy imię przymiotne, czyli przymiotnik.
Imię przymiotne czyli przymiotnik jest to wyraz oznaczający przymiot, oraz materyał, z którego rzecz jaka jest zrobiona, i należenie czyli zależność […].
Przymiotniki polskie odmieniają się przez rodzaje, liczby, przypadki i stopnie. Ze względu na trojaki rodzaj przymiotników, z któremi się używają, mają trojaki rodzaj i trojakie zakończenie […]. Stosownie do istotników przymiotniki mają siedm spadków i dwie liczby, stopni zaś jest trzy: równy, wyższy i najwyższy.
Przymiotnik jest to część mowy odmienna, która nadaje przymiot rzeczownikowi i z nim się zgadza w rodzaju, liczbie, przypadku [...] Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.
Małą literą początkową pisze się: [...] Przymiotniki, urobione od imienia własnego miejscowości: np. starosta lwowski, województwo lubelskie (ale: Lubelskie, jako obszar dawnego województwa, wielka litera, ob. wyżej 1. b.), łany podolskie i t. p., również przymiotniki urobione od imienia własnego osoby: np. obchód mickiewiczowski, zygmuntowskie czasy, chyba że ten przymiotnik jest nazwą własną: np. plac Sapieżyński, fundacya Skarbkowska.
Przez uszanowanie zaczynamy od wielkiej litery: Pan Bóg, Najwyższy, niech się dzieje wola Jego święta; także mówiąc o ludziach (nie o ich godnościach lub urzędach) z przymiotnikami: Najjaśniejszy Pan, Przewielebny Ksiądz, Pan Starosta, zwłaszcza jeśli do nich samych piszemy; w tym razie i zaimki piszą się wielką literą: Twój przyjaciel, brat Pański i t. p.
Podług przymiotnika dobra" [odmieniają się]: a) nazwiska żon na owa: bratowa, królowa, Radziwiłłowa, b) nazwiska wsi i miast na — owa: Brzozowa, Kolbuszowa.
Przymiotnik albo imię przymiotne jest to wyraz, oznaczający przymiot i wogóle właściwości przedmiotu; np. człowiek pracowity, zwierz dziki, ptak leśny, dar królewski, domy miejskie, zabudowania gospodarskie; drzwi drewniane, schody kamienne, umysł szlachetny, i t.p.
Przymiotniki odnoszą się zwykle do rzeczowników i służą do bliższego ich określenia. To też w odmianach swoich stosują się one do tych rzeczowników, czyli, jak się zwykle mówi: przymiotnik zgadza się ze swoim rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku.
Takie części mowy, które służą do bliższego określenia rzeczowników i oznaczają przymiot osób lub rzeczy, nazywają się przymiotnikami.