terminów gramatycznych online
przymiotnik
Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).
Cytaty
W szeregu wyrazów odmiennych piérwsze jest Imie, którém nazywamy rzeczy lub ich przymioty. Imie jest więc nazwisko rzeczy, lub jéj przymiotu. Imiona tedy stąd się zowią, jedne rzeczownemi czyli Rzeczownikami, drugie przymiotnemi czyli Przymiotnikami [...]. Cecha imion przymiotnych jest, że odpowiadają na pytanie: jaki? jaka? jakie?.
Jako w naturze i myśli naszéj przymioty złączone są z rzeczami, tak w języku naszym dla wydania tegoż związku, przymiotniki zgadzają się z rzeczownikami w rodzaju, liczbie i przypadku.
[...] Zakończenia czasowe czyli słowne dwóch piérwszych osób l. p. eś, em, i dwóch mnogiéj ście, śmy, mogą się od słów odrywać, i łączyć z zaimkiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, spójnikiem lub przysłówkiem. Sposób ten łączenia tych zakończeń z innemi wyrazami, nazywa się Przekładnią, w któréj następujące przestrogi zachować należy. a) Jeżeli poprzedzający wyraz, do którego się zakończenie słowa przenosi, kończy się na samogłoskę, natenczas zakończenie czasowe traci swoję samogłoskę e [...] b) Przekładnia ta, koniecznie użyta być musi wtenczas, kiedy przed słowem stoi spójnik by, lub inne z niego złożone [...].
Jedném z tych zakończeń jest ski, którém przekształcamy rzeczownik na przymiotnik, wyrażający wzgląd należności (pan pański, Kraków krakowski).
Polskie słowa wysoki, nizki, blizki, wązki, płaski, slizki, muszą już być w swéj pierwotnéj formie przymiotnikami: tego wymaga natura obrazów, które niemi oznaczamy.
- W rzeczownikach i przymiotnikach na ate, przez wyjątek od tegoż samego prawidła: separate, oddzielny, ultimate, ostatni [...].
Przymiotniki angielskie nie odmieniają się ani przez rodzaje, ani przez liczby, ani przez przypadki. [...] Użyte zamiast rzeczowników mają zawsze znaczenie liczby mnogiej. [...] Przymiotników wziętych za rzeczowniki nigdy nie można w przypadku dzierżawczym. Ile razy jest mowa o pewnéj zbiorowéj liczbie indywiduów posiadających jaką własność lub przymiot, przyimek of zastępuje jego miejsce.
Przymiotniki angielskie nie odmieniając się ani przez liczby, ani przez przypadki, ani przez rodzaje nic o ich zgodzie z rzeczownikami powiedzieć nie można. [...] Użyte zamiast rzeczowników [...] mając tylko znaczenie liczby mnogiéj, zgadzają się ze słowami i zaimkami w liczbie mnogiéj.
Miejsce przymiotnika jest tuż przed rzeczownikiem.
Przymiotnik, czyli imię przymiotne, jest nazwisko przymiotu, czyli własności, albo raczéj określenie rzeczy, np. człowiek dobry, koń dzielny, stół drewniany, cnota prawdziwa, koło okrągłe i t. d.
Przymiotnik sam przez siebie prawie nic nie znaczy, ale połączony z rzeczownikiem wyraźnym lub domyślnym, ma prawdziwe swoje znaczenie.
Przymiotniki odmieniają się przez rodzaje, liczby, przypadki i stopnie.
Każdy przymiotnik przyjmuje wszystkie trzy rodzaje, męski, żeński i nijaki.
Przymiotnik albo imię przymiotne jest to wyraz, oznaczający przymiot i wogóle właściwości przedmiotu; np. człowiek pracowity, zwierz dziki, ptak leśny, dar królewski, domy miejskie, zabudowania gospodarskie; drzwi drewniane, schody kamienne, umysł szlachetny, i t.p.
Przymiotniki odnoszą się zwykle do rzeczowników i służą do bliższego ich określenia. To też w odmianach swoich stosują się one do tych rzeczowników, czyli, jak się zwykle mówi: przymiotnik zgadza się ze swoim rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku.