terminów gramatycznych online
przymiotnik
Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).
Cytaty
- W rzeczownikach i przymiotnikach na ate, przez wyjątek od tegoż samego prawidła: separate, oddzielny, ultimate, ostatni [...].
Przymiotniki angielskie nie odmieniają się ani przez rodzaje, ani przez liczby, ani przez przypadki. [...] Użyte zamiast rzeczowników mają zawsze znaczenie liczby mnogiej. [...] Przymiotników wziętych za rzeczowniki nigdy nie można w przypadku dzierżawczym. Ile razy jest mowa o pewnéj zbiorowéj liczbie indywiduów posiadających jaką własność lub przymiot, przyimek of zastępuje jego miejsce.
Przymiotniki angielskie nie odmieniając się ani przez liczby, ani przez przypadki, ani przez rodzaje nic o ich zgodzie z rzeczownikami powiedzieć nie można. [...] Użyte zamiast rzeczowników [...] mając tylko znaczenie liczby mnogiéj, zgadzają się ze słowami i zaimkami w liczbie mnogiéj.
Miejsce przymiotnika jest tuż przed rzeczownikiem.
Następnie światło przewodniczące wiedzy człowieka, poprowadziło go do badania jestestw w ich kształtach i treści — do pojmowania właściwości, czyli przymiotów każdego,—wskazywało mu, jakie ony są, dla czego są, i nazywało przymioty wedle rodzaju istotników. A to jest druga doba w mowie, a miano tych nazwań jest przymiotnikiem, (Nomen adjectivum).
Przymiotniki podzielić można na dwa główne oddziały, na piérwotne: biały, czarny, i pochodne, to jest przerobione z istotników: drewniany, ojcoicski; ze sprawomianów: bierny, jadalny; z liczbowników: jedyny, drugi; z dosprawianów: wczorajszy, dzisiejszy, i z zamianków: twój, sam. Piérwsze przechodzą prawidłowo odmiany, drugie ulegają zboczeniom, o których w właściwém miéjscu uczyni się wzmianka.
Właściwnik .... Jedna z siedmiu części zdania, druga z porządku odpowiednia przymiotnikowi.
[…] W skłánianiu zaś przymiotników h i ɦ miękczą się przed i w dzisiejszéj polszczyznie w ʒ, s […].
[…] Nadto jile razy mianownik liczby mnogiéj rzeczowników męzkich kładziemy s przymiotnikiem lub zajimkiem kończącym się na i […], tyle razy końcówka rzeczownika e nie zawierá w sobie znamieniá rzeczowości n […].
Przymiotnik oznaczá przymiot, włásność jakiéjkolwiek jistoty, lub materyją, s któréj rzecz się skłádá [...]; lub też náleżenie jednéj rzeczy do drugiéj [...]. Użycie przymiotnika w języku jest dwojakie. Używá się bowiem już jako orzeczenie (praedicatum) podmiotu (subjectum) zdaniá; i tak w zdaniach: Bóg jest vsehmocny, złoɣek jest ułomny [...], rzeczownik Bóg, złoɣek [...] są podmiotami zdaniá, którym przywłászczá się pewien przymiot lub włásność oznaczoną przymiotnikami vsehmocny, ułomny [...] za pośrednictwem słowa jest, które w takim razie nazywają gramatycy i logicy łącznikiem (copula), to jest wyrazem łączącym podmiot z orzeczeniem czyli praedikatem, który tu jest oznaczony przymiotnikami [...]. Drugie użycie w mowie przymiotnika odbywá się wtedy, kiedy w myśli naszéj przymiot lub własność jaká stanowi jednę nierozerwaną całość z rzeczownikiem oznaczającym jakąkolwiek jistotę [...]. W powyższych przymiotniki vsehmocny, ułomny, dobry nazywają gramatycy z grecka epitetami, to jest przydáwkami lub przekłádkami. To wyjaśnienie, ściśle rzecz biorąc, náleży włáściwie do Składni (Syntaxis), lecz położyliśmy je tutáj dlá lepszego zrozumieniá budowy przymiotników. Są one piérwotne, pochodne, pojedyncze lub złożone; lecz tymczasem nie o to nám chodzi, tylko o to czy przymiotnik jest opatrzony na końcu pojimkiem, lub używá się w języku naszym bez niego [...].
Przymiotnik albo imię przymiotne jest to wyraz, oznaczający przymiot i wogóle właściwości przedmiotu; np. człowiek pracowity, zwierz dziki, ptak leśny, dar królewski, domy miejskie, zabudowania gospodarskie; drzwi drewniane, schody kamienne, umysł szlachetny, i t.p.
Przymiotniki odnoszą się zwykle do rzeczowników i służą do bliższego ich określenia. To też w odmianach swoich stosują się one do tych rzeczowników, czyli, jak się zwykle mówi: przymiotnik zgadza się ze swoim rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku.
Przymiotniki, w których słyszymy końcówkę -ski, pisać zawsze przez s.