Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

połączenie wyrazów

Hasło w cytatach: połączenia wyrazów
Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)

Cytaty

Przyimki złożone powstają z połączenia w jeden wyraz kilku oddzielnych przyimków. Np. Poza, ponad, zza, zpoza, zponad, zpomiędzy.

Zaimek co pisze się razem tylko w połączeniach: codzień, coraz, coniemiara i w pochodnych złożeniach: codziennie, codzienny, corocznie; zresztą osobno np. co roki, co tydzień, co miesiąc i t.d.

Odpowiednie miękkie spółgłoski spotykamy w położeniach zależnych,

c) dźwięczną ɣ',

d) bezdźwięczną x' pierwszą w połączeniach wyrazów np. takich wiśni tak'iɣ' v'iśńi, drugą przed samogłoską i, jak w wyrazach Chiny, machina, Himalaje, historja.

Oto na wsch. od Suwałk, zwłaszcza na niemazurzącym, a więc świeżym skrawku koło Sejn, pewne kategorje gramatyczne zachowały resztki ruchomego akcentu, mianowicie w compar. adv. da'vńei ̯ pren'ʒei ̯, imp. podai ̯, praeter. do'stał, 2 pl. praes. rob'ic'e, połączenia do'iiχ ‘do nich’ [...].

§ 54. Niegdyś istniały prasł. przyimki vъn i sъn; kojarząc się z przypadkami zależnemi zaimka jen zmiękczały końcową spółgłoskę vъń jemь, sъń jimь; ponieważ w innych połączeniach używano form , przeto ń poczuwano z czasem jako dźwięk składowy zaimka: vъ ńjemь, sъ ńjimь i formy z ń rozciągnięto na wszystkie połączenia syntaktyczne z różnemi przyimkami: ot ńjego, kъ ńjemu, za ńjǫ i t. d.

§ 59. W języku prasłowiańskim, zapewne w jego okresie końcowym, nastąpiło połączenie się w jeden wyraz rodzajnika: , ja, je z poprzedzającą formą przymiotnika, gdyż rodzajnik umieszczano wtedy między przymiotnikiem a rzeczownikiem [...].

Jeżeli acc. sg. zaimka anaforycznego ustalił się w językach północno-zachodnich w postaci silnej (j)i, a słaba występuje tylko w połączeniach z prepozycją vъ˳ńь̭ (weń itd.) itp., toć jest to objaw drugorzędny.

Ważniejsze połączenia takie z PFl są: zebłota webłocie weśrzód wegłosie wegłowę weproch wewrota wemrociech wemłodości odemłodości wesromotę weśrzodę weczrzewiech zekrolestwa zestrożej westrzeżenie wetrzemoch sezłotem, niektóre z nich kilkakroć, najczęściej czasownik sewrocić otewrocić.

O połączeniach we-wrociech.