of grammatical terms online
stopień wyższy
Stopniowanie. [...] Stopień wyższy sygnalizuje większe od neutralnego natężenie cechy: milszy, silniejszy, bardziej zielony.
Quotations
Ilość przymiotu większą w jednéj rzeczy niż w drugiéj z nią porównanéj zowiemy stopniem wyższym, np. miód i cukier słodsze są od mleka.
O stopniowaniu przymiotników. Przymiotniki polskie stopniują się albo foremnie albo nieforemnie. Foremne stopniowanie robi się podług następujących prawideł. 1) Ze stopnia równego przerabia się [stopień] wyższy przez wtrącenie przed i lub y głoski sz, po czém i na y zamienić należy [...]; z tego zaś przez dodanie na początku głoski naj, albo po staropolski na, powstaje najwyższy [...].
Przymiotniki mają trzy stopnie […]. Przymiotniki drugiego stopnia wyrażają przymiot lub własność w stopniu wyższym w porównaniu z przymiotnikiem piérwszego stopnia.
W przymiotnikach jednozgłoskowych zakończonych na ble, stopień wyższy formuje się niemieckim sposobem, to jest przez dodanie do stopnia równego er, lub r tylko jeśli przymiotnik kończy się na e; stopień zaś najwyższy przez dodanie est, lub st, w podobném jak powyżéj zakończeniu.
Stopień wyższy rządzi spójnikiem than, niż, niżeli, od. Mary is prettier than her sister, Mary jest piękniejsza od swéj siostry. [...] Lecz jeżeli idzie o wybór lub pierwszeństwo między dwiema rzeczami lub osobami , które się porównywa , stopień wyższy rządzi przyimkiem of i przybiera przedimek the. That is the better house of the two, z dwóch tych domów, ten jest lepszy.
Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.
Stopień wyższy formuje się od stopnia równego rodzaju męskiego, albo przez dodanie głosek szy, sza, sze, albo przez zamianę samogłosek: i, y, na: szy, szá, sze; ejszy, ejsza, ejsze; iejszy, iejsza, iejsze.
Gdy się porównywa dwie lub więcéj rzeczy mające jeden przymiot, ale nierównej doskonałości, to jest: kiedy się jednę rzecz nad drugą wywyższa, lub poniża, na tedy mówimy, że przymiotnik rzeczy doskonalszéj, lub podlejszéj jest położony w stopniu wyższym, np. to jabłko jest okrągléjsze niż tamto.
Stopień wyższy oznacza, że osoby i rzeczy, których przymiot porównywamy, mają wprawdzie jeden i ten sam przymiot, lecz jedna z nich posiada go więcej niż druga, np. Jan jest pilniejszy od Pawła. To znaczy, że Jan i Paweł posiadają wprawdzie przymiot pilności, lecz Jan posiada tego przymiotu więcej niż Paweł. Wieża jest wyższa aniżeli do. Koń jest mocniejszy aniżeli osieł.
Stopień wyższy urabiamy w ten sposób, że do źródłosłowu przymiotnika, który otrzymujemy po odrzuceniu końcówki 1. przyp. licz. poj. dodajemy przyrostek szy, sza, sze; lub ejszy, ejsza, ejsze; np. nowy-a-e, źródłosłów now, stopień wyższy: now-szy-sza-sze. Słaby, słab-szy-sza-sze; ścisły, ściśl-ejszy-ejsza-ejsze; bystry, bystrz-ejszy-ejsza-ejsze.
Stopień wyższy (drugi) przymiotnika wypowiada, że jakaś osoba lub rzecz więcej jakiegoś przymiotu posiada, niż inna osoba lub rzecz.