terminów gramatycznych online
głoska przejściowa
Język: polski
Cytaty
Ustęp więc poprzedniej głoski i następ drugiej zlały się w jeden krótki moment przejściowy, który nazwiemy głoską przejściową. Jest to szereg stanów, przez które muszą przebiec narządy mowy drogą najkrótszą, by się dostać z jednego głównego momentu głoski s do drugiego głównego momentu głoski t. Te główne momenty nazwiemy szczytami danych głosek.
Wiemy przecież, że każda głoska przejściowa jest kompleksem ruchów artykulacyjnych, za pomocą których każdy narząd mowy spieszy na własną rękę, by z pozycji, zajmowanej dla pierwszej głoski, dostać się możliwie szybko na miejsce przynależne mu w głosce następnej.
Jeżeli weźmiemy te same głoski, lecz spojone w odwrotnym porządku [...], to zaobserwujemy odwrotną głoskę przejściową, mianowicie rozwarcie podniebienia miękkiego, robiące szczególnie w wypadku zetknięcia głosek bezdźwięcznych z n, m wrażenie wyraźnego wybuchu.
Dialektyczne wokalizacje jak piniak, cima ‘ćma, ciemno’, por. zacimia zaciemnia’ 1. poł. XVI w., sirodek itp. objaśniają się przejściową głoską, wywołaną znacznym odstępem palatalnych spółgłosek od niepalatalnych w grupach p-ń, ć-m, ś-r.